De centrumpartijen mogen stilaan een tikje nerveus worden

1. Mag links hopen?

De sp.a heeft al slechtere weken gekend dan de voorbije zeven dagen. De meeste hoop zullen partijmilitanten wellicht putten uit het minst waardevolle signaal: de peiling van VRT & De Standaard die voor de Vlaamse socialisten (12,7 procent) minder slecht uitviel dan gevreesd (maar nog altijd minder dan het al magere resultaat van 2014: 14 procent).

Toont dat resultaat dat de partij ook echt weer opveert, weg van de 10-procent-bodem, of is het een statistische fout? Wie zal het zeggen.

Belangrijker is dat de partij inhoudelijk nog eens beet heeft. Enkele voor rood essentiële thema’s – sociale rechtvaardigheid, pensioentoekomst – heeft de sp.a zich weer kunnen toe-eigenen. Dat lukt met voorstellen die niet vernieuwend of oorspronkelijk zijn, maar die in een centrumrechtse context provocatief genoeg zijn omdat ze, welja, gewoon links zijn.

Rationeel moet je over de sp.a-eis om de wettelijke pensioenleeftijd weer te verlagen op zijn minst zeggen dat het het verkeerde debat is: het zou om het aantal gewerkte jaren moeten gaan, niet om de leeftijdsgrens. Maar als rechtse partijen dat verkeerde debat mogen voeren door de grens – overigens tegen de eigen kiesprogramma’s in – naar 67 te verschuiven, dan mag links dat doen met een grens op 65.

Emotioneel wordt hier een snaar geraakt bij een ruim deel van de achterban. Bij dat soort ‘draagvlakpolitiek’ valt best wat kritiek te formuleren, maar al te lang is die emotioneel geladen politiek aan rechtse partijen overgelaten. Ook links mag weleens een voorstel formuleren waar rechts van gruwt. Het moet niet altijd alleen omgekeerd werken.

Ondertussen lijkt rechtstreekse concurrent Groen te mogen hopen op een score rond de 15 procent. Wie dat een ontgoocheling noemt, heeft slechte bedoelingen of is slecht geïnformeerd. De hoogste historische piek haalden Vlaamse groenen tot dusver bij de ‘dioxineverkiezingen’ in 1999, dik 11 procent.

Groen kreeg de voorbije weken aardig wat tegenwind, maar toch vooral uit hoeken waar voor progressieven sowieso niet te veel stemmen te rapen vallen. Meer nog: de partij kreeg er een flink cadeau bovenop. Onverwachte afzender: Bart De Wever. De N-VA-voorzitter benoemt het Groen van Kristof Calvo expliciet tot grote tegenstander. Die uitnodiging tot tweekamp biedt een geweldige bonuskans voor de groenen. Al wie N-VA niet lust, weet waarheen.

2. Wordt rechts ­onderschat?

Erg relaxed in het Vooruit-debat zat diezelfde Bart De Wever. Nochtans zou je denken dat de voorzitter kopzorgen genoeg heeft met peilingresultaten die de matige uitslag van de gemeenteraadsverkiezingen van oktober 2018 bevestigen. Als die resultaten over een maand bewaarheid worden, dan kan 
N-VA fluiten naar een nieuwe federale (centrum)-rechtse regering: alle uittredende of voormalige regeringspartijen staan op flink verlies.

Maar zullen die resultaten wel bewaarheid worden? Alvast voor zijn eigen partij lijkt De Wever te hopen dat het nog wel kan meevallen. Mogelijk heeft de man een punt. In het recente verleden heeft N-VA zich getoond als een echte ‘campagnepartij’. Ze hebben daar als grootste en rijkste partij ook als enige de middelen voor.

Bart De Wever zelf is geen campagnebeest in de joviale deur-aan-deurbetekenis van het woord, maar hij zal alweer ruim aanwezig zijn op alle grote mediaplatformen. Meer dan gelijk welk boegbeeld bij de concurrentie, moet De Wever in staat geacht worden om de partij in zijn eentje op te tillen. Het is wat hij in het verleden altijd heeft gedaan. Het is wat hij nu gaat doen. Te beginnen vanaf volgend weekend, met forse claims over de Vlaamse discussiestof bij uitstek: onderwijs.

Dus ja, de kans is niet onbestaande dat de score van N-VA nog wat onderschat wordt. Hetzelfde kan gezegd worden van de radicaal-rechtse uitdager Vlaams Belang, van nature een partij die aan de stembus nog wat politiek wantrouwige kiezers weet te verleiden met haar antidiscours.

3. Verkruimelt het ­centrum?

Politiek is een nulsomspel: als er winnaars zijn, zijn er elders verliezers. Het weze benadrukt dat er nog niets is beslist, maar op dit moment mogen de centrumpartijen uit de regering – CD&V en Open Vld – zich toch een beetje nerveus maken. Als N-VA wat verliest, blijft de partij nog altijd veruit de grootste. Als christendemocraten en liberalen verliezen, zakken ze door een historische bodem.

CD&V profileert zich nu als de redelijke bewaker van het Belgische Systeem. Een interessante positie, alleen heeft dat politieke systeem zich de voorbije slopende maanden niet van zijn meest opbeurende kant laten zien, met een stuurloze minderheidsregering en vertwijfeling in de cockpit. Het belangrijkste probleem voor oranje en blauw is issue ownership. Waar onderscheiden deze partijen zich nog? Waar leiden ze de dans? Belastingen? Zou er één belastingplichtige N-VA-kiezer denken dat een electorale investering in Open Vld een beter rendement gaat bieden?

De Open Vld maakt al 20 jaar onafgebroken deel uit van de federale regering. Van de piek in 2003 ging al een kleine helft van het electoraat verloren. Toch gaan de Vlaamse liberalen ervan uit dat ze er ook na mei 2019 wel weer ‘bij’ zullen zijn. Niet eens onterecht. Blijkbaar kun je je ook stilletjes kapotregeren.