Welke partijen kunnen inhoudelijk makkelijk samen in regering? Welke assen worden moeilijk? Dit zegt de Stemtest
Nog drie weken en we trekken naar de stembus. Daarna moeten de politieke partijen coalities zien te smeden. Maar in de aanloop naar de stembusgang tekenen zich al enkele breuklijnen af en spreken politici veto's uit. Welke partijen liggen inhoudelijk nu dicht bijeen of staan mijlenver van elkaar verwijderd? Op basis van de Stemtest kunnen we een profiel schetsen.
N-VA-voorzitter Bart De Wever wil niet in een regering met de Franstalige groenen, de PTB of PS-voorzitter Elio Di Rupo. SP.A maakt van het terugbrengen van de pensioenleeftijd naar 65 jaar een breekpunt, wat voor de meeste andere partijen dan weer niet kan. En zo zijn er wel nog een aantal punten die coalities bij voorbaat zeer moeilijk lijken te maken. Aan de andere kant wordt door waarnemers vooruitgeblikt op een eventuele as tussen de liberalen en de groenen of een coalitie tussen N-VA en SP.A zoals die in Antwerpen na de gemeenteraadsverkiezingen tot stand kwam.
Maar wat kunnen we afleiden uit de inhoudelijke standpunten van de partijen? Onderzoekers Isaïa Jennart en Stefaan Walgrave (Universiteit Antwerpen) en Michiel Nuytemans (Tree Company, experten online participatie) analyseerden 226 beleidsstellingen uit de Stemtest en konden zo aantonen waar en in hoeverre de antwoorden van de partijen overlappen of verschillen. Hoe meer afstand, hoe moeilijker de partijen een inhoudelijk compromis zullen kunnen sluiten, is de logische conclusie. De stemtest zelf kunt u overigens zelf (nog eens) doen.
Links versus rechts, met CD&V als natuurlijke partner
Een eerste vaststelling die we kunnen maken: het politieke landschap in Vlaanderen kent een zeer uitgesproken links-rechts patroon. De onderstaande grafiek illustreert dat duidelijk. Zowel op economisch vlak (de horizontale lijn) als op cultureel vlak (de verticale lijn) vinden we PVDA, SP.A en Groen links terug, Vlaams Belang, Open VLD en N-VA staan aan de rechterkant.
PVDA staat economisch het verst van de N-VA, de twee uitersten op cultureel vlak zijn dan weer Groen en Vlaams Belang. Geen verrassing: CD&V zit netjes in het midden. "Elke coalitie tussen rechts en een van de drie linkse partijen of links en een van de drie rechtse partijen is heel moeilijk. CD&V lijkt de natuurlijke partner in zo goed als elke coalitie", luidt de conclusie van de onderzoekers.
De linkse partijen staan heel wat dichter bij elkaar dan de rechtse
Opvallend wel: de drie linkse partijen staan inhoudelijk dichter bij elkaar dan de drie rechtse partijen onderling. Vooral op sociaal-economische thema's is er bij de linkse partijen veel overlap. Het verschil zit hem daar vooral op milieu en mobiliteit. SP.A en PVDA laten daar het sociale aspect vaker voorgaan dan Groen.
Aan de rechterkant van het politieke spectrum zien we Vlaams Belang cultureel dan wel uiterst rechts staan, maar de economische standpunten van de partij situeren zich bijna in het centrum. Open VLD staat cultureel dan weer eerder in het centrum in vergelijking met de andere rechtse partijen en wordt op economisch vlak door de N-VA rechts voorbijgestoken.
N-VA + SP.A? Weinig inhoudelijke affiniteit
Laat ons dan eens verder inzoomen op de overlappingen en de afstanden tussen de verschillende partijen. De inhoudelijk twee meest verschillende partijen zijn N-VA en PVDA. Zij hebben maar voor 30 procent overlap. Ook tussen Groen en Vlaams Belang is er maar voor 36,7 procent overeenkomst. De linkse partijen Groen en PVDA en Groen en SP.A kennen dan weer de grootste inhoudelijke overeenstemming (76,1 procent).
Ook hier zien we hoe CD&V in het midden van het bed ligt. Met geen enkele andere partij hebben de Vlaamse christendemocraten een hoge of lage overlap.
In onderstaande grafiek zien we dat een eventuele coalitie tussen N-VA en SP.A puur inhoudelijk niet evident is, afgaande op de standpunten uit de Stemtest. Tussen de twee partijen is er maar 40,7 procent overlap. Hetzelfde percentage vinden we terug tussen N-VA en Groen. Ook een eventuele alliantie tussen Open VLD en Groen kan er met 50 procent inhoudelijk maar nipt door.
We noteerden al dat het politieke landschap duidelijk is opgesplitst tussen links en rechts. Het beleidsdomein waar dat het duidelijkst naar boven komt, is migratie. Aan de linkerkant komen Groen en de uiterst linkse partij PVDA qua migratie voor bijna 97 procent overeen. Tussen Groen en Vlaams Belang is er 0 procent overlap. Aan de rechterzijde staan Vlaams Belang en de N-VA relatief dicht bij elkaar (77,4 procent). Open VLD heeft op zijn beurt voor 77,4 procent overeenkomst met de N-VA en 80,6 procent met CD&V.
Een ander verkiezingsthema is milieu. Inhoudelijk komen daar Open VLD en Groen het minst overeen als we kijken naar de stellingen van de Stemtest: slechts 33,3 procent overlappingen. Ook bij de andere rechtse partijen vindt Groen weinig inhoudelijke partners. SP.A en PVDA zijn de twee partijen die qua milieu het dichtst bij elkaar zitten. Qua sociaal beleid en economie zien we ten slotte dat CD&V eerder aansluiting vindt bij SP.A en Groen dan bij Open VLD en N-VA.
Wil u zelf nog eens de standpunten van de verschillende partijen vergelijken? Dat kan via SOS Keuzestress.