Het zesde Mestactieplan (MAP6) is nog niet rond. De commissie Leefmilieu van het Vlaams Parlement heeft er zich vandaag over gebogen maar het plan kreeg nog geen fiat. De extra zitting in volle campagnetijd was er gekomen nadat de oppositie en de parlementsvoorzitter een advies gevraagd hadden over het voorstel van de Vlaamse Regering. De Raad van State en de betrokken adviesraden, die voor milieu en natuur (Minaraad) en die voor landbouw en visserij (SALV) spraken er zich over uit.

De oppositie van Groen en SP.A vonden die adviezen kritisch, de meerderheid concludeerde opgelucht dat het geheel overeind bleef. Een van de punten van kritiek van de Raad van State was dat er geen garantie bestaat dat het nieuwe plan de doelstellingen wel gaat halen. Dat gaf ook de meerderheid toe. Het laaghangend fruit is geplukt, zoals Caron het formuleerde. ‘We blijven ook met dit halfbakken MAP vastzitten in beleid dat de doelstellingen niet haalt’, vond Bruno Tobback (SP.A). Volgens Hermes Sanctorum (Onafhankelijjk) stond er in geen enkel advies dat het een goed decreet was en klinkt de roep naar beter bestuur in deze luid.

De vorige MAP’en hebben niet het gewenste resultaat geboekt. Het gaat zelfs de verkeerde kant uit met de kwaliteit van de Vlaamse waterlopen. Vorig jaar bleek 28 procent van de meetpunten de nitraatnorm overschreden, dit jaar is dat al naar 36 procent opgeklommen. Een bittere pil want de Vlaamse overheid had op 5 procent gemikt. De vervuiling met nitraten en fosfaten ligt voor een groot stuk aan (over)bemesting in de landbouw.

Daardoor moest er een aangescherpt zesde MAP komen. Vlaanderen wordt ingedeeld in vier gebiedstypes, naargelang van hun waterkwaliteit. Op meer dan 30.000 hectare worden er strengere voorwaarden opgelegd. De streefwaarde voor de gemiddelde nitraatconcentratie in het water wordt op 18 milligram per liter gelegd, in plaats van 20. De plicht om een gps-registratie te doen wordt verruimd voor mesttransporten. Ook de verkoop van kunstmest zal geregistreerd moeten worden.

Bart Caron (Groen) wees erop dat een verstrenging voor de boeren die zich aan de regels houden een concurrentienadeel betekent. ‘Sommige overtreders betalen de boetes met de glimlach dus die bedragen mogen best hoger.’ Bij de voornemens om meer te gaan controleren had hij zijn twijfels wegens de overbevraging van de bevoegde Vlaamse Landmaatschappij (VLM).

De adviesraden dringen aan op een snelle evaluatie en bijsturing in 2020. Volgens de oppositie betekent dat zoveel als een MAP6 bis, de meerderheid wilde zover niet gaan. Bart Dochy (CD&V) twijfelde er zelfs aan of je na een jaar al de effecten kunt analyseren. Hij pleitte voor een snelle goedkeuring om de onzekerheid bij de landbouwers weg te nemen. Zijn partijgenote Tinne Rombouts, voorzitter van de commissie, verklaarde dat er ‘geen reden voor hoera-geroep was’ maar dat er met dit MAP toch stappen vooruit gezet gaan worden. Zij vroeg wat ‘geloof’ te hebben in overheid, landbouw en wetenschap.

Regeringspartij N-VA had een eerdere versie van dit mestactieplan afgewezen. De partij kan zich vinden in wat er nu voorliegt. ‘Een eerbaar compromis’, vond Wilfried Vandaele het. ‘Maar zelfs met de aangescherpte maatregelen zijn we niet zeker dat we er zullen komen. Ideaal is het MAP6 niet, zo blijven de fosfaatnormen ongewijzigd. Wij willen boetes van Europa voor onze ondermaatse waterkwaliteit vermijden, maar evenmin onze landbouwers slachtofferen.’

Groen en de SP.A dienden een boel amendementen in maar die werden weggestemd, meerderheid en oppositie stonden tegenover elkaar. Nadien vroegen oppositieleden Tobback en Caron een tweede lezing. ‘Om de kaarten en de vele amendementen beter te kunnen bestuderen’, zei Tobback. Een vertragingsmanoeuvre, dat stopte hij niet weg. Er zal wellicht weinig of niets aan de tekst veranderen. Die tweede behandeling staat vandaag/morgen op het programma. Nadien moet het voorstel nog naar het voltallige Vlaams Parlement.

Er is haast bij want zonder aangepast decreet dreigt Vlaanderen naast de afwijking te grijpen die Europa qua nitraten aan de landbouw toestaat (de ‘derogatie). Zo’n afwijking houdt in dat er meer dierlijk mest gebruikt mag worden.