Hoe de moordenaar van Julie Van Espen het de speurders wel héél makkelijk maakte

Op het witte bordje op de verkeerspaal naast de slagboom staat: ‘Camerabewaking – wet 21 maart 2007.’

Wie het terrein naast het nieuwe oefencomplex van de Antwerp Giants in Merksem betreedt, kan er niet naast kijken. Er staan zelfs twee van die borden, één aan elke ingang.

Die zaterdagavond, bij vallend zonlicht, is Steve Bakelmans op deze plek de Carrettestraat overgestoken met in zijn linkerhand het fietsmandje van het meisje dat hij zonet in de steeg naast het fabriekje van Tiense Suikerraffinaderij heeft gedood. Haar bebloede jas heeft hij iets verder in de steeg achtergelaten, vlak bij de Gabriël Theunisbrug, waar hij Julie Van Espen van haar fiets heeft gesleurd en uit het zicht van andere fietsers in de berm heeft getrokken. Haar reispas en enkele andere spullen uit haar handtas heeft hij in de grijze vuilnisbak naast de ingangsdeur van het sportcomplex gedropt.

Daar moest ook het mandje in, maar de opening was te smal. Kennelijk is dat de reden waarom hij het naast de vuilnisbak heeft neergezet.

Michael P.

In Nederland roept de zaak herinneringen op aan de moord op Anne Faber. De Utrechtse studente was 25, had dezelfde fysionomie als Julie Van Espen. Ze verdween op 29 september 2017 in de buurt van Soest tijdens een fietstocht. Haar moordenaar, de 27-jarige Michael P., had op de plaats van het misdrijf haar lichaam eerst met wat takken en bladeren bedekt. Daarna had hij de auto van zijn moeder geleend, had hij het lichaam weer opgegraven en was hij ermee naar een recreatiedomein in Zeewolde gereden, zo’n 35 kilometer verderop. Daar had hij een kuil gegraven en het lichaam toegedekt met aarde.

Haar telefoon had hij onmiddellijk na de moord vernietigd. Haar jas, haar fiets en haar rugzak had hij meegenomen en op drie verschillende locaties verspreid, ver van elkaar. Voor de recherche leek het dagenlang een onoplosbare puzzel. Tot de jas van Anne Faber werd gevonden.

P. was al eerder tot gevangenisstraffen veroordeeld voor gewelds- en zedendelicten, zat in een zogenoemde tbs-regeling. Dat betekent dat hij onder toezicht stond, en ook dat zijn DNA-profiel in een databank zat. Het dader-DNA op de jas van Anne Faber gaf een match. Haar lichaam werd pas twee weken na haar verdwijning gevonden, nadat P. niet anders meer kon dan bekennen en de plek aanwijzen.

Dick Gosewehr, oud-rechercheur bij de sectie Cold Cases in Groningen: “Beide daders fantaseerden over vrouwen en wat zij met hen wilden doen. In beide gevallen lijkt het om gewelddadige fantasieën te gaan, en juist dat soort daders zijn het gevaarlijkst. Wordt Steve Bakelmans niet behandeld en komt hij ooit vrij, dan zal hij het opnieuw doen, maar dan zal hij er waarschijnlijk voor zorgen dat het lichaam niet gevonden wordt. Dat zal hij dan wel hebben geleerd.”

Ronald Janssens voorzag zich in 2007 van tape en een plastic vuilniszak voor hij op zoek ging naar Annick Van Uytsel. Reed na de moord kilometers ver met haar fiets, om die ergens in Leuven neer te zetten en de speurders op het verkeerde been te zetten. Marc Dutroux had achterin zijn bestelwagen een metalen kist staan, net groot genoeg om er Sabine Dardenne (12) in te doen passen. Net als Ronald Janssens werd hij pas gevat toen hij bij een volgend delict minder methodisch te werk ging. Steve Bakelmans lijkt in een iets andere categorie van daders te zitten.

Stomdronken

In de eerste uren na de verdwijning, zaterdagavond, strekt het zoekgebied zich uit van Schilde tot Antwerpen-Zuid, het hele 15 kilometer lange fietstraject van Julie Van Espen. Het laatste teken van leven is een sms’je dat Julie Van Espen naar haar vriend stuurde rond 18 uur, een halfuur voor ze vertrok voor een etentje met vriendinnen.

Rond 21 uur komt het eerste ongeruste telefoontje van een van de vriendinnen. Vader Eric Van Espen springt in Schilde meteen op zijn fiets, legt de hele 15 kilometer zelf af, in de hoop onderweg iets te zien.

De Cel Vermiste Personen van Alain Remue wordt die avond gemobiliseerd. Hij was er 24 jaar geleden ook al bij, ten tijde van Marc Dutroux. Sindsdien zijn de procedures en technologieën alleen maar verder geperfectioneerd. Agenten van de lokale politie Antwerpen en Voorkempen stappen op zaterdagavond delen van de fietsroute af met speurhonden. Ook vrienden van Julies vriend schieten in actie, wandelen en fietsen het traject af, maar vinden niets.

Steve Bakelmans zal later in zijn bekentenis vertellen dat hij stomdronken was. Dat het pas “enkele uren” na de moord in hem opkwam dat hij zodra het donker was het lichaam en de fiets in het Albertkanaal moest gooien. Aan het wissen van andere sporen – de jas, het mandje, de spullen in de vuilnisbak – had hij niet gedacht.

Bolvormig

Op zondagochtend beginnen speurders beelden te bekijken van bewakingscamera’s waar Julie voorbij moet zijn gefietst. Dat zijn er nogal wat. “Er waren beelden waarop we haar zagen fietsen en andere waarop ze er plots niet meer was”, zegt woordvoerster Sarah Frederickx van de federale politie. “Op basis van die en andere elementen konden onze mensen de perimeter verkleinen.”

De laatste connectie met Julies telefoon, die nog tot een eind in de avond actief is en uiteindelijk door Steve Bakelmans met het lichaam in het Albertkanaal wordt gegooid, loopt via een gsm-zendmast op het dak van de margarinefabriek AAK Belgium, langs de Vaartkaai. Het meisje is even daarvoor nog voorbij een daar opgestelde camera gefietst. Het zoekgebied kan nu worden herleid tot een zone van ongeveer 1 kilometer, tussen de Brug van den Azijn en de Theunisbrug.

Ongeloof

Op zondagochtend verzamelen vrienden en vriendinnen van Julie in het sportcomplex van de Antwerp Giants, heel toevallig daar. In een wijde omtrek hangen A4-affiches met de foto van Julie en een gsm-nummer. Het zijn haar vrienden die de alle hoop kelderende ontdekking doen, aan het uiteinde van de steeg. Haar jas. Vol bloed. Agenten kammen de omgeving verder uit, doorzoeken prioritair alle vuilnisbakken, zien het fietsmandje staan.

Ze kijken omhoog. Het is klein, wit en bolvormig. Het staat gericht op het asfalten pad voor het sportcentrum. Het is datgene waar het witte bordje op de verkeerspaal op attendeert.

Onder speurders circuleert een gedachte: “Het kan toch niet zijn dat een dader net na de feiten voorbij dat bord én die camera loopt? Mocht het nu nog een discreet opgestelde camera zijn geweest, oké. Het was erg onlogisch.”

Vliegtuigstand

Om halftwee op maandagochtend plaatst de federale politie vijf stills op haar website. Twee close-ups van de man, drie waarop je hem ziet stappen met een rugzak. Het mandje, in zijn linkerhand, is weggefotoshopt. “We hielden rekening met de mogelijkheid dat dit iemand was die dat mandje had opgeraapt en naast de vuilnisbak had neergezet”, zegt een betrokkene. “Er kon een onschuldige verklaring zijn. Zo’n beeld kan ook een eigen leven gaan leiden. Er kan iets ontploffen op sociale media dat je niet meer onder controle krijgt.”

De federale politie benadrukt in het opsporingsbericht dat ze deze man zoekt als getuige, enkel als getuige.

Woordvoerster Sarah Frederickx: “We hadden nog andere pistes open, maar op die oproep kwamen er van ’s morgens heel vroeg al reacties. Vierhonderd in totaal, uiteindelijk. Als wij in andere omstandigheden dertig reacties krijgen, zeg ik er meestal bij dat het er veel zijn.”

Bijna alle bellers zeggen: “Dat is Steve Bakelmans.”

Sommigen zeggen: “Die staat onder de Antwerpse daklozen bekend als een verkrachter.”

Gepakt in Leuven

Op maandagochtend worden enkele huizen uitgekamd langs de Bredabaan, onder meer dat van Bakelmans’ moeder. Nu de getuige een naam heeft, is er ook een gsm, die net als die van Julie contact maakt met de dichtstbijzijnde gsm-masten. Tenminste, als deze Steve Bakelmans de al de hele nacht viraal gegane foto’s van zichzelf al niet heeft opgemerkt en zijn telefoon op vliegtuigstand heeft gezet. Of het land uit gevlucht is.

Het signaal wordt getraceerd in de buurt van Tienen en verplaatst zich over de zendmasten aan de snelheid van een trein richting het station van Leuven. Daar wordt Steve Bakelmans rond de middag opgewacht door een politieteam.

Vier uur later zien journalisten op de Vaartkaai in Merksem rechercheurs verzamelen voor een briefing in openlucht. De tot dan toe met blauwe zwaailichten heen en weer dobberende bootjes van de civiele bescherming en de havenpolitie meren aan. Het scheepvaartverkeer op het kanaal wordt stilgelegd. Duikers gaan gericht het water in onder de Theunisbrug.

Dit is ongeveer het tijdstip van de eerste bekentenissen van Steve Bakelmans.

Een opsporingsactie om in te kaderen. Zaak opgehelderd in minder dan 48 uur. Heel anders dan het in dit land vroeger weleens was. Maar een terugblik op hoe het precies in zijn werk ging, doet beseffen dat het doelwit zelf de zaak eerder vooruithielp dan bemoeilijkte.

Deejay Steve

Een erg nauwe kennis van Steve Bakelmans zegt het “niet te kunnen vatten” dat de man deze week in De Morgen met zijn foto werd afgebeeld tussen Marc Dutroux en Ronald Janssens. Ongeveer alles wat deze week over de nieuwste publieke vijand nummer 1 werd geschreven, wordt door de bron bestempeld als onjuist.

Bron: “Steve is helemaal niet tien jaar dakloos geweest. Hij had jarenlang een baan in de haven. Hij had er zeker tot in 2016 een arbeidscontract. Er was hem gedeeld hoederecht toegekend over zijn zoontje. Er was een omgangsregeling. Hij ging het kind afhalen aan de crèche. Hij was een van de meest toegewijde vaders die ik kende. Hij zag zijn zoontje (in 2012 geboren, DDC) doodgraag. Dat kind was waarvoor hij leefde. Hij was na de geboorte van zijn zoon van de drugs af, dronk niet meer, of amper nog. In het weekend verdiende hij bij als deejay.”

Narcistisch

Bakelmans en S., de moeder van zijn kind, gaan in 2015 na vier jaar uit elkaar. Hij begint kort daarna een relatie met L. Zij zet er een punt achter, maar het blijft een knipperlichtrelatie. Op een nacht droomt hij dat ze iemand anders heeft. Op 31 oktober 2016 stormt hij haar appartement binnen. Hij takelt haar zwaar toe en verkracht haar. Hij steelt haar portefeuille, gaat geld afhalen met haar bankkaart en sms’t laat in de nacht dat hij zelf wel naar de politie zal stappen.

Dat doet hij een week later. Hij wordt aangehouden, blijft tot 27 januari 2017 in voorarrest zitten. Hij moet zich drie maanden lang melden bij de hem toegewezen justitieassistent, en komt alle afspraken na. Op 30 juni 2017 wordt hij in een vonnis van een Antwerpse correctionele rechter omschreven als “iemand met een antisociale en narcistische persoonlijkheidsstoornis, een man met amper empathisch vermogen, koel met amper emotionele betrokkenheid, iemand die zijn zelfbeheersing verliest, wat kan leiden tot agressie”.

Hij krijgt vier jaar gevangenisstraf, en tekent beroep aan, waardoor de straf wordt opgeschort.

An en Eefje

Als hij die vier jaar had gezeten of als de straf was bevestigd door het hof van beroep, hoorden we deze week wel duizenden keren, dan leefde Julie Van Espen nog.

Bron: “Ja, zijn toenmalige advocaat tekende beroep aan. Omdat het naar zijn aanvoelen een heel zware straf was voor wat het ‘uiteindelijk maar was’. Oké, hij was in 2004 ook al eens veroordeeld voor verkrachting en geen van beide valt goed te praten. Maar de twee feiten situeerden zich eerder in de relationele sfeer. Hij vond het een disproportionele straf en hij had het recht om dat te vinden. Wat als hij onmiddellijk was aangehouden of als er geen beroep was aangetekend? Dan was hij vorige week zaterdag door de wet-Lejeune (waardoor de meeste gedetineerden na maximaal twee derde van hun straf vervroegd vrijkomen, DDC) net zo goed op vrije voeten geweest. Met misschien nog meer wrok.”

Er lijkt een Steve Bakelmans te bestaan van vóór 30 juni 2017, en een van daarna. Het was hem gelukt te ontwennen, te worden erkend als vader. Te functioneren. Tijdens de tweeënhalve maand in de gevangenis, van november 2016 tot januari 2017, wordt zijn zoon ondergebracht bij zijn oom, in Keerbergen, waar het kind uiteindelijk zal blijven. In posts op zijn (afgelopen maandag verwijderde) Facebook-pagina gaat hij driftig tekeer tegen de tijdelijke pleegouders. Het zit hem hoog dat ze tijdens het voorbije paasverlof met zijn zoon op vakantie naar het buitenland zijn vertrokken. Niet de vakantie op zich is het punt, het punt is dat ze dit deden zonder zijn toestemming. Als vader.

“Hij wilde zijn zoon terug, maar hij had geen adres”, zegt een kennis. “Hij had het verkloot en begon meer en meer te drinken. Hij zal ook wel hebben geweten dat hij in juni opnieuw voor de rechter zou moeten verschijnen.

Dat de raadsheren in beroep de vijf correctionele veroordelingen zouden zien, waarvan één voor verkrachting, eerder dan de vader die vindt dat hem zijn kind is ontnomen.

In Het Laatste Nieuws maakte de tante van Bakelmans deze week melding van een telefoongesprek met een vriendin, twee maanden geleden: “Hij fantaseerde over wilde avonturen met meisjes en vrouwen. ‘Zoiets als met Ann en Eefje’, vertelde zij.”

Voor een aantal mensen die Steve Bakelmans zeggen te hebben gekend in zijn vorige leven, kan het alleen dat zijn: frustratie, razernij. Doorslaande stoppen. Als hij dan toch gedoemd was een outlaw te zijn, dan maar een extreme. Dan kon het hem ook niks schelen of en wanneer de politie hem zou weten te vinden.