‘Ik heb goede herinneringen aan Paars-Groen’

Waarom schaft u als partij van de vrijheid de opkomstplicht niet af? (Guy Mees, 70, Beveren-Waas)

“O, zeer graag! Helaas moet je daarvoor de grondwet veranderen en er was opnieuw geen meerderheid om dat artikel te herzien. Maar ik stel dus vast dat wij de enigen zijn die genoeg vertrouwen hebben om tegen de burger te zeggen: u moet niet meer gaan stemmen, u mág. Politici zouden dan veel harder hun best moeten doen om dicht bij de mensen te staan en ze te overtuigen van het belang van hun stem. Als je de cijfers hoort over hoeveel mensen nu al niet komen opdagen: meer dan een miljoen! Hoe hypocriet is het dan om dat systeem in stand te willen houden?”

Hoe komt het dat Open Vld als haast enige partij inzet op BV’s op verkiesbare plaatsen? Zit er onvoldoende talent in eigen rangen? (Jos Spannaert, 35, Bekkevoort)

“We hebben in de eerste plaats gekozen voor mensen die een grote expertise hebben in wat ze doen. Goedele Liekens heeft 20 jaar ervaring als VN-ambassadrice, ze is psychologe en seksuologe en heeft een heel uitgesproken maatschappelijke mening. Mocht ze alleen een BV geweest zijn, dan had ik haar niet gevraagd. Dat geldt ook voor Lynn Wesenbeek, Alicja Gescinska of Sihame El Kaouakibi.

“Dat sluit trouwens niet uit dat eigen kweek alle kansen krijgt. Er staan heel wat telgen van de liberale familie op verkiesbare plaatsen.”

Theo Francken (N-VA) en Maggie De Block (Open Vld) rollen al vechtend over straat. De Zweedse coalitie is ontploft na jarenlang gekibbel. En toch wilt u ermee verder? (Tom De Blende, 42, Hamme)

“Tja, ieder vogeltje zingt zoals het gebekt is zeker? De een communiceert al wat forser dan de ander. De laatste weken zag ik hen inhoudelijk vooral goed overeenkomen in interviews. Dat is het belangrijkste.

“We hebben de voorbije jaren gewoon goed gewerkt met N-VA, vooral op sociaal-economisch vlak. Daar zitten de meeste raakpunten. Ik vind het nog altijd doodjammer dat N-VA op een zucht van de eindmeet uit de regering gestapt is. Maar er is wat mij betreft niets onherstelbaar kapot­gemaakt.”

Als u een coalitie vormt met N-VA, is uw partij dan bereid om mee te stappen in een energie­transitie mét de verlenging van de levensduur van de jongste kerncentrales? (Jan Boeckx, 18, Rijkevorsel)

“We weten dat het zonder kan. Theoretisch is een verlenging ook een optie, maar dan moet je er veel geld in investeren. Weggesmeten geld, want over tien jaar moet je die centrales toch dichtdoen. Dan maar beter meteen en volop kiezen voor hernieuwbare energie.

“Of de kern­uitstap voor mij een breekpunt is? Ik ga hier niet met breekpunten zwaaien, maar ik kies voor de toekomst en niet voor het verleden. Onze ambitie is duidelijk. De klok mag niet teruggedraaid worden op sociaal-economisch vlak. De tewerkstellingsgraad moet verder omhoog. Omdat zoveel mogelijk mensen aan het werk krijgen de beste garantie is om de pensioenen en onze gezondheidszorg te kunnen betalen. Bovendien moeten werkenden netto meer overhouden. Het verschil tussen werken en niet werken moet groter. Een regering die het omgekeerde gaat doen, en dat is wat ik bij sommige partijen toch hoor, daar pas ik voor.”

Gaan jullie mee in een linkse regering met PS, Ecolo, Groen, sp.a en eventueel CD&V? (Bart Frans, 45, Leuven)

(lacht) “Die kans is heel klein. Juist om wat ik net zei: dat zijn de partijen die de klok willen terugdraaien. Ze zouden me al heel erg moeten verbazen en hun kar volledig keren.

“Natuurlijk hebben we ooit samen bestuurd. Ik heb goede herinneringen aan paars-groen: we hebben destijds het homo­huwelijk mogelijk gemaakt, een euthanasieregeling uitgewerkt. Maar dat is twintig jaar geleden en de uitdagingen van dit moment zijn helemaal anders.”

Hebt u zonnepanelen? (Alexander van Bergen, 59, Berlaar)

“Nog niet, want ons dak is niet geschikt. Maar mijn broer, die naast mij woont, heeft er wel. Het plan is dat we er bij hem bijleggen en we de energie dan delen.”

In debatten over vermogens(winst)­belastingen zegt uw partij vaak dat dit voornamelijk de middenklasse gaat treffen. Wat is volgens u de definitie van de midden­klasse en vanaf welke rijkdom kan men niet meer over de middenklasse spreken? (David Winant, 24, Leuven)

“De middenklasse is voor mij een breed begrip. Het zijn voor mij mensen die in hun leven werken en zelf iets opbouwen. En neen, er is niet zoiets als een vork waartussen je moet zitten met je spaargeld om tot die middenklasse te behoren. Wat op je rekening staat, zegt niet alles. Je vermogen, dat is ook het huis dat je afbetaalt, misschien een zaak die je runt, de inboedel die je verzameld hebt.

“Wat die rijkentaks betreft: ik ben er zeker voor te vinden dat wie het heel goed heeft, zijn steentje moet bijdragen. Alleen is gebleken dat zo’n belasting geen toverformule is. In Frankrijk heeft de socialist François Hollande een rijkentaks ingevoerd en weer afgevoerd. Want het resultaat was dat er helemaal geen opbrengsten meer waren. Men begint bij de hele rijken, maar die vinden uitwegen. En als die rijken de verwachte opbrengst niet binnenbrengen, zal men genoodzaakt zijn om het een trapje lager te gaan zoeken. Bij de middenklasse dus.”

Over wie hebt u het eigenlijk als het over ‘hardwerkende Vlamingen’ gaat? (Dirk Haverhals, 62, Sint-Truiden)

“Over zowat alle Vlamingen. De mensen die ’s ochtends opstaan, een hele dag in de weer zijn, vaak tot ’s avonds laat. Dat is de leerkracht, de winkelier, al wie werkt of gewerkt heeft en een leven lang heeft bijgedragen. En niet alleen materieel of economisch. Ook de mantel­zorger is voor mij een hardwerkende Vlaming. Net als de voetbaltrainer die na een hele dag werken snel iets eet en dan jongeren gaat trainen. En ja, ook deeltijds werkenden kunnen hardwerkende Vlamingen zijn.

“Wie geen hardwerkende Vlaming is? De mensen die sociale of fiscale fraude plegen. Mensen die misbruik maken van het systeem. Want het is op de kap van al die Vlamingen die wel hard werken dat je zoiets doet.”

We betalen zowat de hoogste belastingen ter wereld. Hoe komt het dan dat er geen geld genoeg is voor zaken als onderwijs, leger, pensioenen, invaliden, wegen en openbaar vervoer? (Jacques Decock, 76, Haaltert)

“Omdat onze overheid heel wat duurder is dan in het buitenland. Onze organisatie is niet efficiënt: wij hebben veel verzuilde tussen­structuren. En we creëren nieuwe systemen zonder de oude af te schaffen. We bouwen koterij op koterij. Daardoor krijg je de indruk dat er niet genoeg geld is voor kerntaken. De budgetten voor bijvoorbeeld onderwijs en welzijn zijn de afgelopen jaren enorm toegenomen, maar is de manier waarop we dat geld gebruiken wel de meest efficiënte? Het antwoord daarop is helaas neen.

“De waarheid is ook dat zelfs met een budget in evenwicht vandaag, we door de vergrijzing nog zeker 15 jaar inspanningen zullen moeten leveren. Dus dan zit er maar één ding op: meer mensen aan het werk krijgen. Want iedereen die werkt, brengt geld binnen en kost de overheid niets meer. Als we de tewerkstellingsgraad halen van Nederland, dan hebben we geen begrotingsprobleem meer. En dan moet je niet besparen om je kerntaken te kunnen doen. Ook niet op de sociale zekerheid.”

Hoe verzoent u feminisme met het verbieden en opleggen van kledingvoorschriften voor vrouwen in de vorm van een hoofddoeken­verbod? (Sara Aster, 26, Antwerpen)

“Iedereen mag van mij dragen wat hij of zij zelf wil, ik ben niet tegen de hoofddoek. Maar de overheid moet wel een bepaalde neutraliteit uitstralen en dus kunnen hoofddoeken en andere religieuze of politieke uitingen niet aan een loket. In het onderwijs laten we dat aan de scholen zelf over: een school moet ingrijpen op het moment dat men aanvoelt dat er sprake is van dwang.

“Ik ken een aantal toffe madammen met hoofddoek. Als iemand daar zélf voor kiest, mogen ze dat helemaal doen. Maar dat de hoofddoek de grote uiting is van vrije keuze en feminisme, dat krijg ik niet over mijn lippen.”

Uw grote voorbeeld schijnt Margaret Thatcher te zijn. Wat vindt u zo goed aan haar beleid, dat toch een voorbeeld was van harteloosheid voor de gewone mensen? (Marleen Guns, 62, Mol)

(totaal verbouwereerd) “Wat!? Ik sta totaal niet voor het beleid van Margaret Thatcher. Ik heb wel ooit als Margaret Thatcher geposeerd voor een fotoshoot in De Morgen, toen een film over haar uitkwam. Vandaar de verwarring, misschien.

“Nu, ik ben wel opgegroeid met dat beeld van een vrouw die mee aan de knoppen zit. Zij stond daar wel, tussen Reagan en Gorbatsjov. Angela Merkel heeft vandaag hetzelfde effect op heel veel vrouwen. Ook bij ons moet een vrouwelijke premier of minister-president er echt eens van komen.

“Of ik zelf kandidaat ben? Goh, laten we zeggen dat ik het liever heb over wat we doen dan over wie het doet. Maar laat er geen misverstand over bestaan: wij hebben de ambitie om het land te leiden, niet om te volgen.”

Privacy is een recht voor een liberaal. Kunt u, als voorzitster van Open Vld, het wel verantwoorden dat de privacy van burgers op het spel wordt gezet door de slimme camera’s en vinger­afdrukken op de identiteitskaart? (Simon Sileghem, 27, Londerzeel)

“Daar hebben we inderdaad lang over nagedacht. Over het camera­netwerk waren we redelijk snel uit: het is een beetje raar dat je camera’s niet zou kunnen inschakelen voor veiligheid, onder strikte voorwaarden wat betreft toegang en gebruik welteverstaan, maar dat we wel allemaal een smartphone hebben waar te pas en te onpas filmpjes mee gemaakt worden.

“De vingerafdrukken lagen moeilijker, maar ook daar hebben we een lijn getrokken die anderen graag wilden overschrijden: ze mogen níét in een centrale databank terechtkomen, want pas dan is je vrijheid echt in het gedrang. Wat als er een hacking gebeurt? Nu zijn de afdrukken enkel verbonden aan je ID-kaart, net zoals bij de reispas al het geval was. Alleszins: ik ben zelf ook gevoelig wat mijn privacy betreft, en ik voel dat bij mijn kinderen ook. We moeten sterk over het evenwicht blijven waken.”

Waar ligt de grens van de privatisering? Dienen bijvoorbeeld gevangenissen geprivatiseerd te worden zoals in de VS? (Wim Van Lierde, 35, Zottegem)

“Waarom niet? Een gebouw zetten en bijvoorbeeld de catering uitbaten, daarin is de private sector beter en efficiënter dan de overheid. Dat is al veelvuldig bewezen. De kernfunctie: het bewaken van en omgaan met de mensen in dat gebouw, dat moet door de overheid gebeuren. We doen dat zo toch ook, met succes, met de scholenbouw?

“Ooit vonden we het normaal dat de overheid een luchtvaartmaatschappij had. Dat de overheid een telefoonlijn kwam aanleggen in je huis en het van je lange arm afhing hoelang je op die lijn moest wachten. Dat klinkt vandaag ongelooflijk. Is privatisering overal de oplossing? Nee. Het zal u misschien verbazen van een liberaal, maar ik vind niet dat de sociale zekerheid geprivatiseerd mag worden. Zorg mag niet afhangen van je portemonnee en het buitenland leert dat geprivatiseerde zorg al snel heel erg dure zorg wordt.”

Hoeveel verdient u netto per maand? (Dirk Buys, 55, Gent)

“De Open Vld-voorzitter verdient evenveel als een minister. Ik heb ook een burgemeesterswedde; wanneer ik naar het Parlement zou gaan, wordt die afgetopt. Dat is allemaal publiek consulteerbaar.”

Kunt u het zich voorstellen om te leven van een loon van 1.300 euro en daarvan huur, voeding, kleding, energie en verzekeringen te moeten betalen? (Diane Jansen, 62, Kalmthout)

“Ik weet dat dat heel moeilijk is en dat er wellicht niks meer overschiet van dat loon als al die kosten betaald zijn. Als ze al betaald kunnen worden. Je moet niet alleen werken en verdienen om te overleven, je moet ook goed kunnen leven. Wij willen daarom dat werkenden netto extra overhouden: 1.000 euro extra per jaar. Voor lage inkomens zal dat iets meer zijn, voor hoge iets minder.

“Ik besef dat mijn inkomen boven­gemiddeld is en ik ben me er elk moment van bewust dat ik geprivilegieerd ben. Maar dat wil niet zeggen dat wij thuis niet discussiëren wanneer de energiefactuur te hoog is of dat ik niet weet hoe moeilijk veel mensen het hebben. Mijn eigen grootmoeder is een van die vrouwen die moet toekomen met een pensioen waarvan je denkt: heeft ze daar een leven lang voor moeten werken?”

Ik ruim elke week kilo’s zwerfvuil op. Zeker de helft daarvan zijn blikjes. Waarom schuift Open Vld de taks op verpakkingen steeds op de lange baan, tenzij om haar kiespubliek, de ondernemers, te plezieren? (Lucienne Colpaert, 72, Dendermonde)

“Ons kiespubliek is de hardwerkende Vlaming. We hebben de verpakkings­sector nu twee jaar de tijd gegeven om met een oplossing te komen. Geraken ze er niet uit, dan kan het statie­geld er komen. Ik erger me ook dood aan zwerfvuil, hoor. Ik raap ook consequent op wat ik tegenkom. Maar het gaat zeker niet alleen om blikjes en petflesjes. Statiegeld kan ook alleen werken als we in heel het land hetzelfde systeem installeren.”

Waarom is het zo gemakkelijk om de btw voor elektrische fietsen naar 6 procent te brengen en zo moeilijk om hetzelfde te doen voor elektriciteit? (Martin Boudry, 62, Oostnieuwkerke)

“De btw-verlaging op elektrische fietsen hebben we gesteund omdat die past in de filosofie om dingen die goed zijn voor het klimaat, goedkoper te maken. Het is een maatregel die gedragssturend werkt. Dat doe je niet wanneer je alle vormen van elektriciteitsverbruik maar met 6 procent gaat belasten. Of je nu veel verbruikt of weinig, of dat groene elektriciteit is of niet: er wordt dan geen onderscheid gemaakt.

“We hebben zelf ook een voorstel om de energiefactuur omlaag te halen: schrap alle kosten die niets te maken hebben met het privéverbruik. Vandaag betaalt iedereen op zijn factuur mee voor de straatverlichting. Uiteraard moet die gefinancierd worden, maar die moet de energiefactuur niet verzwaren.”

Ik heb besloten om op wandel­afstand van mijn werk te gaan wonen. Door een lagere onkosten­vergoeding voor mijn verplaatsings­kosten hou ik straks netto minder over. Waarom word ik niet beloond? (Kasper Karpa, 23, Hasselt)

“Een stukje van de woonkost zou opgenomen kunnen worden in het mobiliteits­budget. Dat mobiliteitsbudget gaat nog steeds uit van verplaatsingen, maar wanneer je speciaal dicht bij je werk gaat wonen, zou dat zo ondervangen kunnen worden. Die voorstellen zijn vandaag nog niet concreet uitgewerkt, maar het is wel iets waarmee we rekening moeten houden.”

Is Open Vld de partij die werk gaat maken van een statuut voor huisvrouwen/-mannen? (Kris Neeus, 53, Duffel)

“Ik heb ontzettend veel waardering voor hen. Alleen: hoe kunnen we controleren dat iemand echt een huishouden runt, of thuis niks zit te doen? Het antwoord is dus helaas dat een apart statuut praktisch niet haalbaar is. Maar ik vind dit een lastige, eerlijk waar. Mijn moeder heeft die keuze ook ooit gemaakt. Ik weet wat zij allemaal gedaan heeft en ik heb voor niemand meer respect en bewondering dan voor haar.”

Wanneer worden de successie­rechten tussen partners afgeschaft? (Erik De Cabooter, 73, Vichte)

“Straks, als het aan ons ligt. Hoe kun je nu moeten betalen om te houden wat je al hebt? Voor alleen­staanden zouden we voorstellen dat ze één iemand mogen uitkiezen.”

Het is bekend dat u sterk gelooft in de vooruit­gang. Maar wanneer zou u het liefst geleefd hebben indien het niet in dit tijdperk was? (Kwinten Franckaert, 19, Antwerpen)

“Als vrouw is dat een heel moeilijke vraag. Het begin van de 20ste eeuw is aanlokkelijk, dat was een tijd van ongebreideld vooruitgangsoptimisme, er was zo ontzettend veel mogelijk. Maar daarna kwam de Eerste Wereld­oorlog, die wil ik mezelf besparen, en ik had nog niet eens mogen studeren of stemmen. Doe me dan maar de jaren 60. Helemaal uit de zeden en de gewoonten brekend.

“Hoe, zien jullie in mij geen flowerpower­meisje? Kan er dan geen foto bij in dat thema bij het interview? Dan kan dat beeld van mij als Thatcher helemaal vergeten worden.” (lacht)

Volgende week: Meyrem Almaci. U hebt een vraag voor de Groen-voorzitter? Stel ze hier