Groen in het vizier: hebben Almaci en co. te vroeg gepiekt?

Mensen stormen op de snelweg uit hun auto. Ze kijken angstig achterom. In de verte buldert een grote massa in groene en rode tinten op hen af. De ‘belastingtsunami’ komt eraan. Met beelden uit Deep Impact, een klassieker onder de rampenfilms van de jaren 90, stak De ideale wereld de draak met de aanhoudende kritiek op de linkse partijen. 

Vooral Groen krijgt het verwijt de kiezer op kosten te jagen. De partij die ‘een groene golf’ over Vlaanderen heen wil laten walsen, zou vooral uit zijn op nieuwe belastingen. Intussen zitten de klimaatspijbelaars weer braaf in de klas. De grote uitdager zit plots zelf in het verweer. Hebben de groenen te vroeg gepiekt?

Vooral de voorbije week ging het hard. Eerst postte de MR een filmpje waarin geclaimd werd dat de groenen vlees extra wilden belasten. Afgelopen weekend verscheen een artikel in Het Laatste Nieuws over het groene voorstel voor een vermogensbelasting. Daarbij zouden ook de persoonlijke wijn- of boekencollecties in rekening gebracht worden.

“Fake news”, klonk het meteen bij de groenen, maar ze slaagden er niet in om het beeld adequaat van zich af te schudden. Het voorstel van de wijn- en boekencollecties stond wel degelijk in een vraag die ze doorstuurden naar de Raad van State. “Een vingeroefening destijds”, zegt kopstuk en Oost-Vlaams lijsttrekker voor het Vlaams Parlement Björn Rzoska. “Maar we hebben het niet weerhouden. We gaan niet in uw boekenkast of wijnkelder neuzen. Dat zou toch al te gek zijn? Wel willen we de grootste vermogens laten bijdragen.” 

Ook het idee om vlees extra te belasten, hadden de groenen eerder al eens geopperd bij de VRT, maar het haalde hun programma niet. Het is een voorstel voor de langere termijn, binnen een ruimer landbouwbeleid gefocust op lokale productie.  De groenen starten woensdag een onlinecampagne, met daarin een luik om “alle fake news” over de partij te weerleggen. “Ik ben er zeker van dat de mensen die karikaturen eenvoudig doorprikken”, zegt Rzoska.

 Voor of tegen

Maar het is meer dan beeldvorming alleen. Groen schuift een aantal harde keuzes naar voor, die een bepaald deel van de kiezers pijn kunnen doen. Ze zijn bijvoorbeeld voor een relatief snelle afbouw van de bedrijfswagens, pleiten resoluut voor de invoering van een vliegtaks of rekeningrijden en willen ook de flexi-jobs afschaffen. Het zijn principiële standpunten, waar je voor of tegen kan zijn.

Dat biedt kansen. Groen wil expliciet een aanbodpartij zijn, en vertrekt vanuit eigen overtuiging. Dat er ook bepaalde kiezers geraakt worden in hun portefeuille, hoort erbij. Er wordt een hoger doel gediend: de redding van het klimaat en meer sociale rechtvaardigheid. “Met een status quo, zoals de andere partijen willen, bereiken we helemaal niets”, zegt Rzoska.

Op die manier nemen ze een positie in die lijkt op die van de N-VA enkele jaren geleden. Met hun socio-economische standpunten pakten de Vlaams-nationalisten veel tegenwind, maar ze gingen er alleen maar op vooruit. Dat de groenen door de mangel gehaald worden op sociale media, sterkt hen in hun overtuiging. Ze tellen mee, ze staan in het centrum van het debat. Een politieke vuistregel bij de campagne is: wie het debat bepaalt, kan ook oogsten bij de verkiezingen. 

Uitgedaagd

Toch houdt die strategie ook risico’s in. De groenen werden in de precampagne bij herhaling uitgedaagd door rechts om met een becijferd klimaatplan te komen. Toen ze dat deden, net voor de paasvakantie, werden ze meteen aangepakt op één element daaruit: het afschaffen van de bedrijfswagens om plaats te maken voor een mobiliteitsbudget voor iedereen. Kopstuk Kristof Calvo kon in de VRT-studio niet duidelijk maken dat niemand er zwaar zou op achteruitgaan. Door open kaart te spelen, zijn ze ook kwetsbaar voor kritiek. 

Het kan de twijfelende kiezer afschrikken, die in het stemhokje meer denkt aan zijn portefeuille dan aan zijn principes. Wie links is en het allemaal wat minder radicaal wil, kan terecht bij sp.a. Ook de socialisten pleiten voor de afbouw van bedrijfswagens, maar op een meer geleidelijke manier dan Groen. Hun varianten op de vliegtaks en het rekeningrijden zijn minder ingrijpend. En ze zijn ook tegen de uitbreiding van flexi-jobs, maar ze helemaal afschaffen is hen een stap te ver. 

Op rechts loert Open Vld op de hoger opgeleide stedeling, die ook in de kiesvijver van Groen valt. Niet toevallig zetten de liberalen erg gretig het groene belastingverhaal in de markt. Blijft het ook plakken bij die kiezer? Staat het een echt brede doorbraak in de weg? Een score rond de 20 procent, zoals Ecolo in Wallonië, lijkt onhaalbaar.

Vasthouden

De groenen beseffen dat de laatste twee weken van de campagne cruciaal worden. Een interne peiling en de peiling van de Gazet van Antwerpen van afgelopen weekend (Groen haalde er 15 procent) geven hen zelfvertrouwen om vast te houden aan de strategie. 

Toch blijven de oudgedienden voorzichtig. De 13,5 procent die Groen bij de afgelopen provincieraadsverkiezingen haalde, is het uitgangspunt. Op zich zou dat voor de Vlaamse groenen, die enkel na de dioxinecrisis in 1999 boven de 10 procent geraakten, een historisch resultaat zijn. Maar is het genoeg om ook mee te besturen?