Na tien jaar lijkt het lot van Frankrijks bekendste comapatiënt beslecht

29 september 2008. Op die dag kruipt Vincent Lambert achter het stuur van zijn wagen. Hij is 32 jaar, getrouwd en vader van een drie maanden oude dochter. De man rijdt naar zijn werk, het ziekenhuis van Châlons-en-Champagne, maar komt daar nooit aan. De psychiatrisch verpleegkundige krijgt tijdens de rit een ongeluk, loopt een ernstig hoofdletsel op en raakt in een coma.

Bovenstaande paragraaf had een kort, feitelijk bericht in een lokale krant kunnen zijn. Maar het werd veel meer dan dat. Vincent Lambert is al tien jaar inzet van een bijzonder tragische familieruzie. Zijn naasten raken het maar niet eens over wat er met hem moet gebeuren. Zijn echtgenote, Rachel, stemde na het ongeluk in met de passieve euthanasie die zijn behandelende artsen voorstelden. Maar die piste was voor zijn erg gelovige ouders onbespreekbaar. Sinds 2013 bekampen beide partijen elkaar voortdurend in de media en rechtbanken. 

Verbetering niet mogelijk

Lambert, die sinds het ongeval in een kamer in het universitair ziekenhuis van Reims ligt, kan zelf niet voor duidelijkheid zorgen. Hij is volledig verlamd en krijgt voeding en vocht via een sonde. Soms opent de intussen 42-jarige man zijn ogen, kijkt hij rond, huilt of glimlacht hij. Maar van echte communicatie is volgens artsen geen sprake meer. Lambert bevindt zich volgens hen in een minimaal bewuste of vegetatieve toestand. Verbetering is niet mogelijk.

Gisteren zag het er naar uit dat Lambert in de komende dagen zal sterven. Zijn huidige arts, Vincent Sanchez, zou alle familieleden eerder deze maand ingelicht hebben over het beëindigen van zijn behandeling. Maandagochtend werd alle levensonderhoudende apparatuur afgekoppeld. Lambert krijgt wel nog verdovende middelen, zodat hij in tussentijd geen pijn voelt. 

Ook al leken alle juridische pistes uitgeput, de ouders van Lambert probeerden maandag inderhaast toch nog nieuwe procedures in gang te zetten. Met succes: het hof van beroep in Parijs oordeelde toen dat de artsen de behandeling opnieuw moesten opstarten. Tot opluchting van de familie en duizenden landgenoten die hen hierin bijstaan. Want de zaak-Lambert, die raakt veel meer mensen dan de naaste familie. Op de achtergrond woedt een groot maatschappelijk debat over euthanasie. 

In Frankrijk is actieve euthanasie, waarbij het leven meteen beëindigd kan worden, niet mogelijk. Veel Fransen vinden dat deze wetgeving herbekeken moet worden, op zijn minst voor de naar verluidt 1.500 landgenoten die net als Lambert in een vegetatieve toestand verkeren. Maar een sterke katholieke lobby wil daar niet van weten. 

Drama bovenop een drama

“Het is een drama bovenop een drama bovenop een drama”, vindt comaspecialist Steven Laureys (Universiteit Luik). De professor neurologie onderzocht Vincent Lambert zelf in 2013, op vraag van zijn echtgenote. Hij wil niet ingaan op de details daarvan, maar zegt wel te betreuren dat er sindsdien vrijwel niets veranderd is in Frankrijk. “Ik vind het moeilijk om vast te stellen dat de bijzonder complexe en schrijnende situatie van deze man telkens maar herleid wordt tot een gepolariseerd debat, waarin de voors en tegens aan bod komen.” Volgens hem moeten de patiënten in het debat centraal staan. “In werkelijkheid zijn er duizenden Vincent Lamberts in Frankrijk. We zouden beter bezig zijn met het verbeteren van hun zorgtrajecten. Nu kwijnen die mensen stilletjes weg.”

En stelt Laureys nog, de Fransen maar evengoed de Belgen moeten beseffen dat ze zelf een Vincent Lambert kunnen worden. “In plaats van meningen te spuien over wat waardig sterven is en wat niet, zouden ze beter stilstaan bij wat ze zelf willen in zo’n situatie. Hebben ze dat kenbaar gemaakt, in een wilsbeschikking? Hebben ze een vertrouwenspersoon aangeduid, die in zo’n geval het woord kan voeren? Dat lijkt mij minstens zo belangrijk.”