Waarom u, koning Filip, Tom Van Grieken op de koffie moet uitnodigen

Sire, beste koning Filip,

Als onderdaan van uw Nederlandse collega, koning Willem-Alexander, ben ik speciaal voor u in de pen geklommen om deze brief te schrijven. Allereerst wil ik u een compliment geven. Sinds uw aantreden in 2013 heeft u zorgvuldig gebouwd aan uw imago. Zo bent u, net als uw Nederlandse collega, aanwezig bij sportwedstrijden en op sociaal-culturele manifestaties zoals popfestivals. Vorig jaar ontving u zelfs nog de Rode Duivels. Chapeau.

En in tegenstelling tot koning Willem-Alexander ziet u wél af van de torenhoge dotatie voor uw oudste dochter, die eind dit jaar achttien jaar wordt en dan officieel uw troonopvolgster zal zijn. Ook dat is een compliment waard.

Maar staat u mij toe te vertellen waarom ik mij echt tot u richt. Dit is een bijzondere week voor de Belgische democratie. In het paleis van Brussel zijn de politieke consultaties met de voorzitters van de Vlaamse en Franstalige politieke partijen aan de gang om tot een nieuwe federale regering te komen.

Net als uw vrome oom koning Boudewijn en uw goedlachse vader koning Albert II zult u alle voorzitters voor oriënterende gesprekken ontvangen. Allemaal, behalve Tom Van Grieken, de voorzitter van het Vlaams Belang, uitgerekend de grootste winnaar van de verkiezingen in Vlaanderen. Net als uw voorgangers houdt u vast aan het cordon sanitaire, een systeem waarbij een deel van de Belgische kiezers altijd wordt genegeerd op bestuurlijk niveau.

De traditionele partijen spraken immers in 1989 af om nooit samen met het Vlaams Belang – toen nog Vlaams Blok – te besturen. Sindsdien is er ook nooit en te nimmer tijdens federale regeringsformaties gesproken met deze partij, die mettertijd almaar meer kiezers achter zich kreeg. Na de electorale dip van na 2006 is het Vlaams Belang thans weer terug: zondag won de partij ruim achttien procent van de Vlaamse stemmen. 

Toch zult u vandaag de heer Van Grieken, een van uw 11.358.357 onderdanen, niet de hand schudden. Uw oom en vader deden het immers ook al zo, en uw adviseurs zullen u hebben aangeraden dezelfde koers te varen. 

Ik herinner mij de Nederlandse kabinetsformatie van 2010 nog, toen toenmalig koningin Beatrix de rechts-nationalist Geert Wilders – zijn PVV is de zusterpartij van het Vlaams Belang – ontving op haar Haagse werkpaleis Noordeinde. De twee hadden gesprekken over de formatie en op Wilders verjaardag nam hij zelfs een rijstevlaai voor haar mee. Deze bijzondere taart uit zijn thuisprovincie Nederlands-Limburg was een traktatie (bij ons geldt: wie jarig is trakteert) en werd door de koningin aangenomen. Of zijzelf van de vlaai heeft gegeten blijft onduidelijk, want dat valt onder "het geheim van paleis Noordeinde". 

Inmiddels is Beatrix opgevolgd door haar oudste zoon Willem-Alexander, die vorig jaar bij een bezoek aan onze Tweede Kamer op de foto ging met Forum voor Democratie-voorman Thierry Baudet, ook een geestverwant van het Vlaams Belang. Het kan verkeren. Nu kunnen we het Vlaams Belang niet een-op-een vergelijken met Wilders en Baudet, maar wel kunnen we constateren dat in Nederland de democratie en dit smaldeel van de kiezers door het staatshoofd gerespecteerd worden.

Een laatste voorbeeld is oud-LPF-leider Mat Herben, de opvolger van de vermoorde rechts-nationalist Pim Fortuyn. Toen hij in 2002 bij koningin Beatrix was voor een gesprek, schonk zijzelf de koffie in. Herben klapte hierover later uit de school. "Wilt u een wolkje of een plens melk in uw koffie?", zou ze hem hebben gevraagd. Over het Hollandse koekje sprak Herben niet. Het wekte geen verbazing, want onze Oranjes staan bekend om hun calvinistische zuinigheid in de hofhouding.

Ondanks deze prima voorbeelden uit Nederland moet ik tot mijn spijt constateren dat de heer Van Grieken niet op uw gastenlijst staat. Als Nederlander met liefde voor België betreur ik dit ten zeerste. Net als ons land heeft het uwe meer dan 150 jaar ervaring met democratie, maar het cordon sanitaire wekt de indruk dat de democratie in uw land niet volledig werkt. Vanuit de goede Nederlandse traditie spreekt ons staatshoofd met alle politieke leiders, extremistisch of niet. U zou daar een voorbeeld aan kunnen nemen.

Ikzelf ben het inhoudelijk niet met het Vlaams Belang eens, maar toch vind ik dat het uw taak is als neutraal staatshoofd om de heer Van Grieken te ontvangen; op zijn minst in de eerste consultatieronde. Want als er iemand in uw politieke staatsbestel is met een neutrale houding, dan bent ú het wel. U staat boven alle partijen, zo luidt het.

Daarom zou u dus ook boven het cordon sanitaire moeten staan. U hóéft het cordon niet te doorbreken, maar u kunt wel een signaal afgeven aan de Vlaamse kiezers die zondag op het Vlaams Belang hebben gestemd. Door de heer Van Grieken te ontvangen, respecteert u deze onderdanen en de Belgische democratie.

Dit alles zal u bovendien verder helpen in uw zorgvuldige imago-opbouw, waarvoor ik zoveel respect kan opbrengen. Via deze weg wens ik u en uw adviseurs veel succes en wijsheid toe.