‘Politieke spelletjes’: PS en N-VA willen heus geen minderheidskabinet met steun uit extreme hoek

Na het slechte resultaat op 26 mei haakte cdH algauw af: de Franstalige christendemocraten kiezen op iedere niveau voor de oppositie. De kaarten voor de Waalse regeringsformatie liggen daardoor al bij al eenvoudig. Een coalitie tussen de twee grootste partijen – PS en MR – is evident, de alternatieven zijn beperkt. In een coalitie PS-MR-Ecolo zijn de groenen mathematisch niet nodig. De enige andere optie voor zowel PS als MR is een samenwerking met Ecolo én PTB.

Dat scenario blijkt voor PS-kopstuk Paul Magnette nog niet zo gek. Voor een onderhoud met de onderhandelaars van de PTB herhaalde Magnette dinsdag de belofte om een zo progressief mogelijke coalitie op de been te brengen. Die loopt over links, desnoods met een minderheidskabinet en gedoogsteun van de PTB, aldus Magnette. “Het is heel serieuze communicatie. Maar het gaat natuurlijk nooit gebeuren,” zegt politiek journalist Alain Gerlache (RTBF).

Schaduwboksen

Wat zich bij de PS afspeelt is een rondje schaduwboksen. De partij bleef de grootste in Wallonië maar heeft in Wallonië nooit zo zwak gestaan, en zag op de linkerzijde een extremere partij groot worden. Tot overmaat van ramp maakte de beslissing van cdH centrumlinks onmogelijk. De socialisten moeten nu kiezen tussen de communisten die ze al zo vaak verketterden en de liberalen die ze vijf jaar lang voor voetveeg van de Vlaams-nationalisten versleten.

“Dus moeten ze nu absoluut tonen dat ze alles gedaan hebben om een linkse regering te vormen met de PTB”, is de conclusie van Gerlache. Niet toevallig tweette Magnette dinsdagochtend dat de federale informateurs ook PTB/PVDA zouden moeten ontvangen: dat was nadrukkelijk bedoeld om Peter Mertens en Raoul Hedebouw op te vrijen.

PS en PTB voerden eerder al een mislukte paringsdans op na de gemeenteraadsverkiezingen. Onder meer in Molenbeek en Luik moest toen de schijn gewekt worden dat de socialisten de communisten heel serieus namen. Waarna de gesprekken uiteindelijk toch op niets uitdraaiden.

In Vlaanderen zit N-VA met krek hetzelfde probleem. Op de rechterflank moet ze rekening houden met een partij die op bepaalde vlakken – migratie en identiteit – haar extreme versie is. N-VA wil absoluut vermijden dat ze gezien wordt als de partij die het beruchte signaal van de kiezer negeert. Dus koestert ze Vlaams Belang aan de borst. De partij wil laten zien dat ze een serieuze poging heeft gedaan om het VB in het bestuur te betrekken.

Perceptiestrijd

De eerste stap is tonen dat je het echt meent. N-VA zette daarom zelf de piste van een minderheidskabinet met VB-steun in de markt bij journalisten en academici. Het was uiteindelijk Newsmonkey dat het verhaal dik aangezet en vol sérieux publiceerde. Zuiver politiek gespin dat enkel de perceptiestrijd dient. Want aan het einde van de rit zal moeten blijken dat Vlaams Belang zelf de samenwerking onmogelijk maakt. Dat was zo ongeveer wat uittredend Kamervoorzitter Siegfried Bracke afgelopen weekend zei in De Zevende Dag: “Je moet daarmee praten. Je moet.” Ermee regeren zal dan weer niet gebeuren, “om de simpele reden dat er te veel verschillen zijn.”

Het is zonneklaar dat noch in Vlaanderen, noch in Wallonië een minderheidskabinet op de been gebracht zal worden. “Je geeft PTB en VB daardoor precies wat ze willen: macht, zonder dat ze tot het establishment moeten toetreden of moeten deelnemen aan de politieke compromissen die bij de macht horen”, zegt professor politicologie Dave Sinardet (VUB). Bovendien heeft geen enkele Vlaamse partij ook echt zin om jarenlang te regeren bij gratie van Vlaams Belang. In Wallonië ligt het iets moeilijker: voor Ecolo is een constructie met PTB wellicht de enige mogelijkheid om in de regering te zitten. “Maar ook daar zie ik het echt niet gebeuren”, aldus Sinardet.

Dinsdag bleek Raoul Hedebouw al gauw onraad te ruiken. “Wij zijn niet achterlijk”, klonkt het ’s middags. Tegen de avond werd nog duidelijker taal gesproken. “Ofwel zit je erin, ofwel zit je er niet in. Ik denk dat hier een beetje een spelletje gespeeld wordt”, zei Hedebouw in Terzake. Hij kondigde meteen aan dat de gesprekken met de PS hier eindigen.

Antipolitiek

Intussen tikt de tijd verder en blijft het wachten op een echte doorbraak in de regionale regeringsonderhandelingen. “Dit zijn politieke spelletjes en mentale oorlogsvoering”, analyseert politicoloog Carl Devos (UGent). “De Wever zegt dat hij geen federale regering zonder Vlaamse minderheid wil, vervolgens lanceert Di Rupo precies zo’n voorstel. N-VA suggereert een minderheidskabinet, en plots heeft de PS exact hetzelfde idee.”

Laat dat nu net de antipolitiek zijn waar de kiezer zich nadrukkelijk tegen afzette op 26 mei. Twee weken na de verkiezingen verliezen de grootste partijen zich in voorstellen waarvan ze weten dat de haalbaarheid nihil is. Ook de andere partijen hebben boter op het hoofd, zegt Devos, want N-VA heeft voor een minderheidskabinet CD&V of Open Vld nodig. “Met één persbericht kunnen Wouter Beke en Gwendolyn Rutten die piste definitief begraven en de gesprekken doen vooruitgaan. Maar ze gunnen het Bart De Wever niet: ze willen dat hij zelf de gesprekken met VB moet opblazen. In het buitenland begrijpt niemand dat we zo met onze tijd morsen.”