‘Te veel chauffeurs zien straat als racebaan’: grote verontwaardiging in Schaarbeek na zoveelste ongeval met vluchtmisdrijf

Over de middag kabbelt het autoverkeer rustig voort op het kruispunt van de Helmetsesteenweg en de Waelhemstraat, maar in de spitsuren heerst er “een waanzinnige nervositeit”, verzekert Schaarbekenaar Gideon Boie ons. Hij kent de gemeente als local en architectuurdocent (KU Leuven) als zijn broekzak. “Het is een echte flessenhals van tram-, auto-, fiets- en voetgangersverkeer, zowel doorgaand als lokaal. Dit ongeval verbaast me niks.”

Donderdagochtend werd een 14-jarig meisje op het kruispunt aangereden door een personenwagen terwijl ze te voet overstak. De chauffeur pleegde vluchtmisdrijf. “Op vlak van ongevallen is de situatie al jaren even dramatisch, en vaker wel dan niet gaat het om een vluchtmisdrijf”, zucht Boie, die vier jaar geleden zijn eigen zoontje op intensieve zorgen zag belanden na een aanrijding in de Lambertmontlaan.

De situatie van het aangereden meisje is intussen stabiel, en in de loop van donderdagavond zou een mannelijke verdachte - M.Y. (1991) - verhoord worden, meldt het Brussels parket.

Racebaan

Doorheen de dag waren de vele reacties op sociale media loerend hard: “Weer Schaarbeek”. Vorige week woensdagavond werd een zesjarige jongen in de Dupontstraat – met minder zware gevolgen – aangereden, ook hier met vluchtmisdrijf. Eind mei was er in de Helmetsesteenweg ook al een soortgelijk incident toen een meisje het zebrapad overstak, met een gebroken been als gevolg.

Bovendien is het niet de eerste keer dat er een golf trieste berichten binnenloopt in Schaarbeek: eind 2017 stierf De Standaard-journaliste Stephanie Verbraekel op de Haachtsesteenweg en raakten drie mensen zwaargewond bij twee ongevallen met vluchtmisdrijf.

In die laatste periode zag actiecomité 1030/0 het licht. Volgens Pieter Fannes, een van de initiatiefnemers, zijn er sindsdien goede intenties bij het gemeentebestuur te merken. “De algemene zone 30 is ingevoerd en in een jaar tijd is het aantal politiecontroles, die voordien op een erg laag pitje stonden, verdubbeld. Maar een echte omslag is er niet. Te veel chauffeurs zien de straat nog steeds als racebaan.”

Op vergaderingen van 1030/0 zijn meestal een veertigtal mensen aanwezig. Waar diversiteit voorheen ontbrak, vinden nu ook een aantal mensen uit de Turkse gemeenschap de weg erheen. “Voornamelijk vrouwen, ik weet niet of dat toeval is”, zegt Fannes. “De autocultuur in Schaarbeek lijkt iets heel ergs mannelijks, terwijl veel moeders net heel erg bezorgd zijn.”

Een moslima die met haar dochter langs de Helmetsesteenweg wandelt, beaamt: “De voorbije week hebben we twee keer nipt een aanrijding vermeden. Telkens als mijn dochter de deur uitwandelt, houd ik mijn hart vast. Ik verplicht haar om bij aankomst altijd een berichtje te sturen, hoe klein de verplaatsing ook is.”

Uit cijfers valt moeilijk af te leiden of Schaarbeek een hotspot is voor vluchtmisdrijven, ook politiezone Brussel-Noord wenst wat dat betreft geen voorbarige conclusies te trekken. Een analyse door Vias Institute van cijfers van de FOD Economie uit 2017 toont wel dat de situatie in Brussel zorgwekkend is. Meer dan 15 procent van alle letselongevallen gaat er gepaard met vluchtmisdrijf, ten opzichte van 11 procent in Vlaanderen en 9 procent in Wallonië. “Al is het vooral een grootstedelijk probleem, wellicht door de mindere aanwezigheid van sociale controle”, zegt Vias-woordvoerder Stef Willems.

Een analyse van de profielen van 850 bestuurders toonde dat hoofdzakelijk jonge mannen vluchtmisdrijf plegen. Ook onder invloed rijden en het niet in orde zijn met papieren zijn factoren die van belang zijn. Volgens Vias is het vanuit de handhaving vooral zaak om de pakkans te verhogen, een standpunt dat ook burgemeester Bernard Clerfayt (DéFi) nu inneemt. Clerfayt reageert dat er in de toekomst “nog meer camera’s en meer politiecontroles komen”.

Prioriteit

Toch rijzen er, net zoals bij het dodelijke verkeersongeval in Koekelberg in april, bij bewoners ook prangende vragen over infrastructuur. “De Helmetsesteenweg is in het kader van onze inspanningen als een rode as bestempeld, vanwege de vele snelheidsovertredingen en de aanwezigheid van scholen. Toch maak ik nog steeds een omweg van 5 minuten om dit kruispunt te vermijden”, zegt Fannes. 

Op een Brusselse kaart uit 2015 met ongevalgevoelige zones kleurde het kruispunt al oranje. “En twee jaar geleden is het heraangelegd zonder grondig te hertekenen. Een gemiste kans”, vindt Fannes.

“Waarom geen eenrichtingsverkeer creëren?”, vraagt Gideon Boie, die eveneens kritisch is voor het beleid. “Dat ze auto’s in beslag nemen of controles verhogen is positief, maar de sfeer van straffeloosheid die doorheen de jaren is gecreëerd verdwijnt niet zomaar. En de infrastructuur blijft uitnodigen tot roekeloos rijgedrag. Ook onder de bevoegdheid van Ecolo en Groen blijft het een kwestie van ‘iets bredere voetpaden’ of ‘fietssuggestiestroken’.”

Brussels staatssecretaris Bianca Debaets (CD&V) schrijft op Twitter alvast dat ze vorig jaar een uitdrukkelijke oproep deed aan gemeentes “om van verkeersveiligheid prioriteit” te maken, maar “niet iedereen heeft dat signaal begrepen.” 

“Die veiligheid is absoluut een topprioriteit”, zegt schepen voor Mobiliteit Adelheid Byttebier (Groen), die erop wijst dat er voor conflictpunten zoals het kruispunt in kwestie “aanpassingen in de pijplijn zitten”. Zo zou er een volle witte lijn komen zodat ongeduldige chauffeurs de tram niet voorsteken. “Maar daar hou je overtreders niet per se mee tegen.”