Hulpverleners willen nog kinderen naar België halen: ‘Vluchtelingenkampen zijn kleine kalifaten’

Een jongen van anderhalf jaar oud ligt op sterven. Vanuit Syrië vertelt Gerrit Loots, professor psychologie aan de VUB en het hoofd van een humanitaire missie, over zijn toestand. “We hebben gisteren vernomen dat het kind zich in Al-Hol bevond”, zegt Loots. “Door enorme ondervoeding is het er slecht aan toe. Het kind eet en drinkt niet meer. Het is opgenomen in een veldhospitaal. We proberen daar contact mee op te nemen.”

De peuter zou door zijn vader zijn meegegeven aan een Afrikaanse vrouw en is eerder opgevangen door een kleine gemeenschap van Belgische vrouwen in Al-Hol. De vader zou een Belgische Syriëstrijder zijn, die zich volgens Loots heeft overgegeven aan de Koerden en nu in een gevangenis zit. 

De Koerdische autoriteiten willen volgens Loots de toestemming geven om het kind naar België te repatriëren. Maar voorlopig is dat erg moeilijk, gezien de kritieke toestand van het kind en omdat er nog geen akkoord is met de Belgische overheid. 

Of ons land het ook zou erkennen als een Belgisch kind, is niet duidelijk. “Op dit moment is het kind terughalen dus nog uitgesloten”, zegt Loots. “Maar als het nodig is, zijn we daartoe bereid.”

Geen enkel perspectief

Vrijdagavond heeft minister van Buitenlandse Zaken Didier Reynders (MR) bekendgemaakt dat zes andere kinderen in ons land zijn aangekomen. Zij werden donderdag overgedragen aan een delegatie van de FOD Buitenlandse Zaken. Dat gebeurde in Aïn Issa, in het noorden van Syrië. Naar verluidt is hun reis van daar langs Erbil in Irak en de Jordaanse hoofdstad Amman gegaan. 

Hoewel de regering eerst meldde dat de kinderen wezen waren, is bij twee kinderen nog een ouder in leven. De kinderen stonden bij de Koerden op een lijst van weeskinderen omdat ze zonder begeleiding in kampen verbleven. 

Eén van hen is al 18 jaar en is dus meerderjarig. De jonge vrouw zou ernstig getraumatiseerd zijn. “Zij is enkele jaren geleden ontvoerd door haar vader”, zegt Loots. “Ze zat ongeveer twee jaar in een kamp in Al-Hol, helemaal alleen. Toen we haar ontmoetten, zei ze dat ze terug naar school wil kunnen gaan, omdat ze daar geen enkel perspectief had.” 

Grondige screening

Dat de kinderen kunnen terugkeren naar ons land komt door een principeakkoord dat België sloot met de Koerdische autoriteiten. De Koerden vragen al langer dat westerse landen hun onderdanen uit kampen in Syrië en Irak komen halen. Onder meer Nederland en Frankrijk deden dat al. 

De Belgische regering besloot in 2017 al dat kinderen jonger dan tien jaar naar ons land terug zouden mogen. Met deze zes erbij zijn in totaal 30 kinderen teruggekeerd, meldt de VRT. Over de repatriëring van de zes kinderen wou de FOD Buitenlandse Zaken vrijdagavond niets meer kwijt. Ook over de toestand van het zevende kind weigerde hij commentaar te geven. 

“Op regeringsniveau is dit in elk geval nog nooit besproken”, zegt Tom Meulenbergs, de woordvoerder van vicepremier Alexander De Croo (Open Vld). “De zes andere kinderen zijn eerst grondig gescreend door de veiligheidsdiensten. Pas toen we groen licht hadden van het OCAD (het orgaan voor de dreigingsanalyse, red.) hebben we besloten dit te doen.” 

De zes jongeren zullen in de eerste plaats opgevolgd worden door drie parketten. Ook het Agentschap Jongerenwelzijn staat klaar om bijstand te bieden. 

Kleine kinderen 

Bij de overhandiging van de zes kinderen in Syrië waren ook enkele leden van de humanitaire missie onder leiding van Loots aanwezig. Het team heeft de kinderen voor hun terugkeer onderzocht en psychologisch ondersteund. Momenteel zijn enkel nog Loots en de kinderarts Lydia van Kesteren in het land. Zij keren zondag terug. 

Het team van de VUB-professor heeft een veertigtal kinderen van Belgische ouders in de Koerdische vluchtelingenkampen in Syrië op de radar. Loots werkt aan een rapport met hun leeftijden en hun psychologische en medische gegevens. 

“We hebben 38 kinderen onderzocht”, zegt hij. “De bevindingen willen we overdragen aan de regering. We willen de kinderen zo snel mogelijk naar België laten overkomen. Het gaat om kleine kinderen van maximaal vijf jaar oud. Dat wil dus zeggen dat we hen met hun moeders willen terughalen.” 

Visie op geloof

Behalve met de kinderen heeft het humanitaire team ook met tien moeders gesproken, waarbij het peilde naar hun situatie. Het onderzocht ook hoe de moeders terugkijken op wat gebeurd is en of ze het gedachtegoed van IS nog aanhangen. Daarnaast vroeg het hen naar hun visie op het geloof. 

“Verschillende moeders hebben zich volledig gedistantieerd van IS, maar worden geviseerd door andere vrouwen”, zegt Loots. “Die dulden bijvoorbeeld niet dat iemand een hoofddoek draagt die het gezicht onbedekt laat. De moeders zijn bang, omdat tenten kapot worden gesneden en hun kinderen met stenen bekogeld worden door andere kinderen. Zij die trouw blijven aan IS terroriseren nu de anderen. Dat terreurregime is dus nog steeds aan de gang. Die vluchtelingenkampen zijn kleine kalifaten geworden.”