“We weten meer van de maan dan van de ontwikkeling van het vroege menselijke embryo”, zegt de Bakker. “De meeste kennis is gebaseerd op de embryonale ontwikkeling van kippen en muizen, maar er zijn grote verschillen met de mens. Daarom is er grote behoefte aan deze atlas”, vindt de Amsterdamse wetenschapster.

Haar team heeft uren gewerkt aan het project. “In totaal zit er 45.000 uur werk in.” Eerst fotografeerde de Bakker alle doorsnedes van een selectie van 34 embryo’s. Dat leverde bijna 15.000 opnamen op. Die foto’s werden dan in de juiste volgorde op elkaar gelegd, waardoor er een soort van CT-scan van de embryo’s ontstond. Vervolgens werd op elke doorsnede handmatig aangegeven welke weefsels te zien zijn.

Extreem schaars

De atlas is gemaakt op basis van de Carnegiecollectie, de meest uitgebreide verzameling van menselijke embryo’s ter wereld. De menselijke embryo’s in de collectie werden honderd tot zestig jaar geleden verzameld. Sommige embryo’s komen van vrouwen die werden geopereerd vanwege een buitenbaarmoederlijke zwangerschap, anderen van vrouwen bij wie de baarmoeder werd verwijderd en ze toevallig zwanger bleken. Die embryo’s werden destijds in blokjes was gefixeerd, gesneden in flinterdunne schijfjes en dan zorgvuldig op glaasjes gelegd. Op die manier kunnen de doorsnedes onder de microscoop worden bekeken.

Vroege menselijke embryo’s zijn extreem schaars. “Van embryo’s van drie weken oud bijvoorbeeld, zijn er maar drie of vier in de wereld”, vertelt de Bakker. Het bewijst hoe uitzonderlijk haar 3D-atlas is. Nieuwe embryo’s verzamelen gaat ook niet, wegens ethische belemmeringen.

Iedereen kan de atlas gratis raadplegen op de website. Het geeft een unieke inkijk in menselijke embryo’s.