Zorgen over te dure schoolboeken: hoe dure invulboeken steeds meer de norm worden

“Gemakkelijk is het wel”, zegt Kathelijne Debackere (45). “Je bestelt je boeken en tegen het einde van de vakantie zijn ze thuis geleverd.” Net als Debackere regelden duizenden ouders de afgelopen weken de aankoop van nieuwe schoolboeken voor zoon- of dochterlief al. Simpel en efficiënt: een distributeur bundelt de benodigde boeken, ouders betalen en scholen weten dat alles in orde is op 1 september.

Althans, in theorie. Her en der groeit de ongerustheid over die aanpak immers: (dure) invulboeken worden de norm en scholen springen ondoordacht om met de verkoop. De koepel van ouderverenigingen vangt signalen op die de wenkbrauwen doen fronsen. Ze wijzen op enkele problemen.  Eerst en vooral is er de prijs. “Het hangt wat af van de school en hoeveel boeken je nodig hebt, maar de prijs loopt snel op”, zegt Debackere, die moeder is van drie kinderen.

Een herkenbaar verhaal voor Colette Victor, projectcoördinator van Samen Tegen Onbetaalde Schoolfacturen (STOS). Een gemiddeld boekenpakket kost tussen de 150 en 250 euro, schat Victor. Het hoogste bedrag dat haar ooit ter ore kwam lag zelfs rond de 400 euro. Verhalen van ouders die de factuur niet kunnen betalen waardoor kinderen het een heel jaar lang zonder schoolboeken moeten stellen, zijn STOS niet vreemd. “Scholen moeten beseffen dat het hun verantwoordelijkheid is dat kinderen schoolboeken hebben, niet die van uitgeverijen of distributeurs.” Vooral in de eerste graad van het secundair onderwijs kan die prijs sterk oplopen. “Net zoals er in de basisschool al een maximumfactuur is, zou die er ook moeten komen in secundaire scholen”, zegt Debackere.

“Tja, je kan toch moeilijk van de bakker of beenhouwer verwachten dat hij het sociaal beleid van Vlaanderen zal verzorgen? Van een boekendistributeur kan je dat ook niet verwachten. Zolang de overheid niet tussenbeide komt, zal er voor een beperkte groep ouders altijd een probleem zijn”, zegt Frank Vercalsteren, directeur van Iddink, de grootste distributeur van schoolboeken in ons land. Wat bij Victor in het verkeerde keelgat schiet: “Het gaat om gelijke onderwijskansen voor kinderen en niet om een brood of een biefstuk.”

Werkboeken amper gebruiken

Ouderverenigingen merken dat scholen de regie over die aankoop steeds vaker uit handen geven aan distributeurs als Iddink en Standaard Boekhandel. Die kopen de handboeken rechtstreeks aan bij de uitgeverijen en verdelen ze over scholen. “Toen we in 2011-2012 startten, bedienden we zowat 30.000 leerlingen. Ondertussen is dat aantal gestegen tot 140.000”, zegt Vercalsteren. “Het is een vorm van ‘ontzorging’ voor scholen. Zij hoeven zich niet langer bezig te houden met het regelen van die verkoop tijdens de zomermaanden.” In tijden waarin schooldirecties overstelpt worden met andere taken en problemen, is dat een erg aanlokkelijk voorstel.

Daarnaast blijkt niet elke school even doordacht met de schoolboeken om te springen, door werkboeken bijvoorbeeld amper te gebruiken. Maar bovenal: leerkrachten kiezen steeds vaker voor invulboeken in plaats van handboeken. Die kunnen niet worden doorgegeven en zijn gewoon duurder.

Het ministerie van Onderwijs, de koepels en verschillende armoedebestrijdingsorganisaties slaan vanaf eind augustus daarom de handen in elkaar voor een sensibiliseringscampagne. “Op 16 september organiseren we een boekencheckdag”, zegt Victor. Ze vragen die dag extra aandacht voor het onderwerp en reiken scholen tips en best practices aan. Daarnaast proberen ze ook eindelijk een cijfer te plakken op het aantal leerlingen dat het, om welke reden dan ook, moet stellen zonder schoolboeken: leerkrachten wordt gevraagd om dat aantal te tellen.