De premier die het smerige werk moest opknappen: Tsipras afgestraft door Griekse kiezer
De partij die negen jaar geleden verantwoordelijk werd gehouden voor de crisis, heeft de Griekse verkiezingen met overtuigde cijfers gewonnen. De rechts-conservatieve Nieuwe Democratie (ND) behaalde bijna 40 procent van de stemmen. Huidig premier Alexis Tsipras gaf de nederlaag al toe.
Dat is dankzij een zetelbonus - de winnende partij krijgt 50 van de 300 parlementszetels cadeau - meer dan genoeg voor een absolute meerderheid in het Griekse parlement. Het is voor het eerst sinds de crisis in 2010 uitbrak dat één partij de absolute meerderheid behaalt.
Dat betekent dat de 51-jarige Kyriakos Mitsotakis de nieuwe premier van Griekenland wordt, een functie die ook zijn vader vervulde begin jaren 90. Vanmiddag legt hij de eed af. Turks president Recep Tayyip Erdogan belde Mitsotakis al om hem te feliciteren met de overwinning. De links-radicale regeringspartij Syriza van premier Alexis Tsipras, die vier jaar geleden nog de grote winnaar was, haalde volgens de eerste uitslagen zo’n 31 procent van de stemmen.
Tsipras werd door de kiezers afgerekend voor de ingrijpende bezuinigingen die hij de afgelopen vier jaar doorvoerde. Bij zijn aantreden beloofde hij nog beterschap, maar onder druk van internationale schuldeisers bereikten de bezuinigingen onder zijn bewind juist een hoogtepunt. Publieke scholen moesten hun schoonmakers ontslaan, ambulances werden wegbezuinigd en de belastingtarieven werden dusdanig opgeschroefd dat sommige ondernemers meer dan 70 procent moeten afdragen aan de fiscus.
Lees ook
Waarom de partij die Griekenland in de crisis stortte, waarschijnlijk de verkiezingen gaat winnen
Van hoop naar wanhoop
Voor de Griekse economie pakte dat redelijk uit: het nationaal inkomen groeit inmiddels weer lichtjes, de werkloosheid daalt en sinds augustus vorig jaar ontvangt Griekenland geen internationale noodhulp meer. Toch namen veel kiezers het Tsipras kwalijk zijn initiële belofte om minder te bezuinigen te hebben gebroken – een sentiment dat afgelopen tijd werd uitgediept door verkiezingswinnaar ND. "Het is u gelukt om binnen een jaar hoop te veranderen in wanhoop”, was de terugkerende boodschap van Mitsotakis aan Tsipras.
Tsipras zal daarom vooral de geschiedenis ingaan als de premier die het smerige werk moest opknappen tussen twee ND-regeringen in. De voormalige zakenbankier Mitsotakis beloofde tijdens zijn campagne de belastingdruk weer drastisch te verlagen. De waarschuwing van Tsipras dat “een terugkeer naar de donkere dagen” van de trojka daardoor tot de mogelijkheden behoort, werd en masse genegeerd door de kiezers.
Nul zetels extreemrechts
Ook besloten veel kiezers helemaal niet te gaan stemmen. Het opkomstpercentage lag rond de 56 procent, wat historisch weinig is in een land met een wettelijke stemverplichting. Dat komt omdat het al de zevende maal op rij was dat de Grieken vervroegd naar de stembus werden geroepen, maar ook omdat uit de peilingen bleek dat de uitkomst toch al zo goed als vaststond. Ook was de opkomst laag omdat voor het eerst sinds 1928 tijdens het toeristische hoogseizoen werd gestemd. Veel Grieken werkzaam in de toeristenindustrie konden daarom geen stem uitbrengen.
De extreemrechtse Gouden Dageraad, in 2015 nog de derde partij van het land, bleef volgens de eerste uitslagen hangen op 2,9 procent van de stemmen, waarmee de partij net geen zetel in het parlement zou behalen.