Iran schendt nucleair akkoord en verrijkt opnieuw uranium... maar wat is dat eigenlijk: uranium verrijken?

Met zijn aankondiging om opnieuw uranium te verrijken boven de limieten van het nucleair akkoord, pleegt Iran inbreuk op dat akkoord, dat vorig jaar al eenzijdig werd opgezegd door de Verenigde Staten.

Dat nucleaire akkoord tussen Iran en de vijf permanente leden van de VN-Veiligheidsraad (de VS, het Verenigd Koninkrijk, Rusland, China en Frankrijk) plus Duitsland en de Europese Unie werd in 2015 gesloten om te verhinderen dat Iran zich ontwikkelt tot een nucleaire mogendheid.

In het akkoord zegt Iran toe om zijn nucleaire programma af te bouwen. In ruil heft het Westen een aantal economische sancties tegen Iran op.

Iran geeft toestemming tot strenge controles door het Internationaal Atoomagentschap. En, vooral, Iran belooft om zijn capaciteit om uranium te verwerken, af te bouwen.

Concreet betekent dat dat Iran zijn voorraad laagverrijkt uranium moet terugbrengen naar 300 kilo. Iran mag dat uranium bovendien niet verrijken boven de drempel van 3,67 procent.

Die twee bepalingen uit het akoord heeft Iran nu dus geschonden. Eerst kondigde Iran aan dat het nu over meer dan 300 kilogram laagverrijkt uranium beschikt. Intussen voegde Iran eraan toe dat het weer uranium gaat verrijken boven de toegestane drempel van 3,67 procent.

Uraniumerts is een radioactief erts dat ruim verspreid is in de ondergrond van de aarde. Natuurlijk uranium bestaat voor 99,3 procent uit het zwaardere U-238, dat geen kernsplijting doet.

Het andere deel, slechts 0,7 procent, is het lichtere U-235. Dat kan makkelijker splijten en geeft daarbij de energie vrij die nodig is om elektriciteit of een atoombom te maken.    

Voor een kerncentrale is echter een concentratie U-235 van 3 tot 5 procent nodig. Voor een atoombom is 90 procent vereist. Het uranium moet dus worden verrijkt: de fractie U-235 moet hoger worden gemaakt.

Dat gebeurt in grote, hoogtechnologische centrifuges. De centrifuges moeten U-235 en U-238, die slechts een heel klein beetje in gewicht verschillen, uit elkaar halen. In de centrifuges wordt het zwaarste materiaal meer naar buiten gezwierd, terwijl het lichtere, het vereiste U-235, meer in het midden blijft hangen. Door dat proces een aantal keer te herhalen, kan de fractie U-235 geleidelijk toenemen.

Om een kernbom te maken moet de fractie U-235 minstens 20 procent van het gebruikte uranium bevatten, en liefst zelfs meer dan 90 procent. Hoe lager de verrijking is, hoe meer uranium er nodig is om een atoombom te maken. 

Het duurt wel even om van 3 tot 5 procent -wat Iran nu heeft en wat nodig is voor een kerncentrale- te komen tot 20 procent, of zelfs tot meer dan 90 procent. Volgens professor Nathal Severijns kan dat toch een aantal jaar duren, met de apparatuur die Iran naar schatting nu heeft.