Oeso steekt "gele vlag" omhoog over Belgische productiviteit

Een Belgische werknemer produceert op een uur tijd 35 procent meer waarde dan een gemiddelde werknemer uit de Oeso-landen. België heeft ook een van de meest productieve economieën in Europa en onze productiviteit ligt ook hoger dan in Duitsland, Nederland en Frankrijk. We nemen de vierde plaats in na Ierland, Luxemburg en Noorwegen.

Geen vuiltje aan de lucht, zou je denken. Maar niets is minder waar. Het probleem is immers dat de jaarlijkse groei van de productiviteit al jaren aan het afnemen is. De voorbije tien jaar bedroeg de productiviteitsgroei amper 0,3 procent per jaar, terwijl dat in de jaren tachtig en negentig meer dan 2 procent was. Andere landen kennen die terugval ook, maar de daling is daar niet zo scherp als bij ons. Slechts zeven van de 36 Oeso-landen kenden tussen 2007 en 2017 een lagere groei.

Mocht België het ritme van weleer hebben aangehouden, dan zou de productiviteit 25 procent hoger liggen. Volgens secretaris-generaal José Angel Gurria betalen de Belgen nu al een prijs voor de lagere productiviteitsgroei, die zich vooral in de dienstensector manifesteert. Sociale partners hebben weinig om over te onderhandelen en de uurlonen zijn het voorbije decennium nauwelijks 0,5 procent per jaar toegenomen. “We steken geen rode vlag, maar een gele vlag omhoog”, waarschuwde Gurria.

De organisatie schuift zeven acties naar voren die ons land zijn positie in het koppeloton moeten helpen behouden. Zo pleit ze voor meer concurrentie. De Oeso ziet bijvoorbeeld een hoge mate van regulering en een onvoldoende sterke rol voor de mededingingsautoriteit bij de totstandkoming van wetten en regels, net als weinig starters en meer bedrijven dan elders die lange tijd actief blijven.

Ons land kent daarnaast een hoge overheidssteun voor onderzoek en ontwikkeling, maar moet die volgens de Oeso gerichter investeren. Ook moet België ervoor zorgen dat eenvoudiger risicokapitaal wordt verstrekt en dat de kosten voor risico’s nemen verminderen. Daarnaast wil de organisatie dat het gemakkelijker wordt voor werknemers om te verhuizen van bedrijven in moeilijkheden naar bedrijven met groeipotentieel.

Ze hamert ook op het belang van levenslang leren en een versterking van overheidsinvesteringen in bepaalde sectoren. Tot slot wijst de studie erop dat het centraal loonoverlegsysteem het goed heeft gedaan op macro-economisch niveau en het behoud van de productiviteit. Toch pleit de Oeso ervoor meer vrijheid te geven voor bedrijven om lonen te bepalen, zonder de voordelen van centraal loonoverleg overboord te gooien.

De studie werd opgemaakt op vraag voor voormalig minister van Werk Kris Peeters (CD&V). Zijn opvolger Wouter Beke hoopt dat de aanbevelingen een “bron van inspiratie” kunnen vormen voor de regeringsonderhandelaars.

Het Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO) pikt in op het voorstel voor meer decentraal loonoverleg en meer vrijheid in onderhandelingen. De werkgeversorganisatie merkt op dat er vandaag al veel automatismen in de loonvorming bestaan, zodat een zekere normering van de resterende loonmarge nodig is. 

“Wie pleit voor vrije loononderhandelingen, moet ook durven pleiten voor de afschaffing van de gezondheidsindex en automatische baremieke verhogingen”, zegt gedelegeerd bestuurder Pieter Timmermans. “Zoniet blijft de huidige loonnormwet een noodzakelijk tegengewicht die een evenwicht garandeert tussen de competitiviteit van onze ondernemingen en de koopkracht van onze werknemers”.