Twee maanden na de verkiezingen en nog geen regering in zicht: zo staan de zaken er nu voor

In Vlaanderen was 26 mei bijltjesdag voor de traditionele partijen. Op extreemlinks, extreemrechts en Groen na verloor iedereen, en bij die laatste was de winst een pak kleiner dan verhoopt. Kopzorgen voor heel wat partijvoorzitters dus, en dat doet de Vlaamse en federale formaties geen goed.

N-VA-voorzitter Bart De Wever leidt in Vlaanderen de dans. Na wekenlang gesprekken te hebben gevoerd met tweede partij Vlaams Belang legde hij een nota voor aan CD&V, Open Vld en sp.a, maar de Vlaamse formatie ligt nu al een tijd stil. De Wever wil het federale niveau afwachten: N-VA past voor een federale regering zonder meerderheid aan Vlaamse kant, waardoor ze de facto nodig is, en kijkt vooral naar wat Open Vld en CD&V nu doen.

Sindsdien lijkt De Wever afwezig. Op de Vlaamse en federale ontwikkelingen, of het gebrek daaraan, geeft hij geen commentaar. Afwezig was hij ook letterlijk tijdens de Vlaamse feestdag, toen Vlaams parlementsvoorzitter Kris Van Dijck (N-VA) een koude douche kreeg tijdens zijn toespraak in het Brussels stadhuis. De Wever bevond zich op dat moment op een burgemeesterscongres in Colombia. Maar een leiderschapscrisis is er bij N-VA niet, zo lijkt het. Ondanks het forse verlies op 26 mei blijft de partij als één man achter De Wever staan, klonk het vlak na de verkiezingen al. 

Dan zit Open Vld met een groter probleem. Ook de liberalen deden het eind mei niet goed, en dat lijkt rechtstreeks af te stralen op voorzitster Gwendolyn Rutten. Francesco Vanderjeugd, burgemeester in het kleine West-Vlaamse Staden, riep vlak na de verkiezingen al op tot vervroegde voorzittersverkiezingen en stelde zich prompt kandidaat. Ook Oostends burgemeester Bart Tommelein zou ambities koesteren.

Gisteren deed Kamerlid Vincent Van Quickenborne daar nog een schepje bovenop. In VTM Nieuws spaarde hij de kritiek op Rutten niet: onder haar is de partij veel te veel naar links opgeschoven, zei hij. Ook de Kortrijkse burgervader overweegt een kandidatuur. Vervroegde verkiezingen zijn wat hem betreft dan weer niet aan de orde, net omdat er moeilijke regeringsonderhandelingen aan zitten te komen. De voorzittersverkiezingen bij Open Vld vinden normaal gezien in maart plaats. 

Ook bij CD&V is het crisis. De christendemocraten verloren in mei, waarna voorzitter Wouter Beke meteen aankondigde de fakkel wellicht door te geven bij de volgende voorzittersverkiezingen. Bovendien manifesteert de rechtervleugel zich meer en meer: Kamerlid Hendrik Bogaert en uittredend minister van Binnenlandse Zaken Pieter De Crem roepen openlijk op tot een rechtsere koers, en willen niet weten van een federale regering zonder N-VA. De CD&V, die anders vaak in het midden van het bed ligt bij regeringsonderhandelingen en zo de sleutel kan zijn tot coalities, neemt nu allesbehalve het voortouw en roept N-VA en PS op samen te zitten. 

Bij Groen was de winst in mei kleiner dan verhoopt, wat hier en daar ook gemor oplevert. Voormalig voorzitter Wouter Van Besien schreef een vlammende interne nota, waarin hij de campagne onder leiding van voorzitster Meyrem Almaci en Kamerfractieleider Kristof Calvo neersabelt. De partij lijkt niet in de bovenste schuif van De Wever te liggen om een Vlaamse coalitie te vormen, federaal lijkt de linksere houding van zusterpartij Ecolo dan weer op haar af te stralen. Zo liet Vincent Van Quickenborne gisteren ook vallen dat hij een regering met de groenen niet ziet zitten, en ook De Crem wil niet weten van een "socialistisch-liberaal motorblok met groene stuurstang". 

Blijft sp.a nog over. De socialistische kopman John Crombez kampt al veel langer met weerstand tegen zijn leiderschap. Dat stak na 26 mei onvermijdelijk terug de kop op, na opnieuw tegenvallende verkiezingsresultaten. Onder meer Vlaams parlementslid en voormalig voorzitter Bruno Tobback stak zijn kritiek niet onder stoelen of banken. Ook Vilvoords burgemeester Hans Bonte vindt dat sp.a nu dringend nood heeft aan een nieuwe voorzitter, maar Crombez sloot niet uit dat hij opnieuw kandidaat is bij de voorzittersverkiezingen dit najaar.

In Franstalig België is PS-voorzitter Elio Di Rupo formateur van dienst. De Franstalige socialisten verloren wel, maar de schade bleef beperkt en de PS bleef de grootste partij. Di Rupo kreeg in Wallonië al Ecolo en MR in beweging om een nieuwe Waalse en Franse gemeenschapsregering te vormen, in Brussel zorgde PS-topvrouw Laurette Onkelinx voor een regeerakkoord met Open Vld, Groen, one.brussels-sp.a, DéFI en Ecolo.

Dat de MR daar ondanks herhaalde pogingen van de Open Vld-top niet bij geraakte, zou paarsgroen op federaal niveau - waar de Franstalige meerderheid op lijkt aan te sturen - wel eens kunnen bemoeilijken. Bovendien is bij de PS ook de interne verdeeldheid tussen voorzitter Elio Di Rupo en de populaire burgemeester van Charleroi Paul Magnette nog niet gaan liggen. 

De liberalen kampen dan weer met het vertrek van Charles Michel. De ontslagnemende premier gaat vanaf 1 december de Europese Raad leiden, en dus moet de MR op zoek naar een nieuwe voorzitter. Een zestal partijtoppers doet vandaag hun beklag in Le Soir: Michel zou beter al vanaf september de fakkel doorgeven, vinden zij. 

Ook bij Ecolo is een voorzitterswissel in de maak. Van een verkiezingsnederlaag geen sprake bij de Franstalige groenen, maar covoorzitster Zakia Khattabi wil in september de fakkel doorgeven om zich te focussen op haar mandaat als Kamerlid - en een eventueel ministerschap. Haar collega-voorzitter Jean-Marc Nollet wil wel voortdoen. Hij gaat op zoek naar een Brusselse om hem bij te staan. De kandidaturen mochten vanaf 21 juli worden ingediend, de verkiezing zelf is voor september. 

Bij DéFI kondigde Olivier Maingain eerder al aan zich terug te trekken uit de nationale politiek. Ook die partij moet dus op zoek naar een nieuwe voorzitter, al zijn daar maar weinig voor de hand liggende kandidaten voor.
CdH blijft dan weer zo goed als zeker bij Maxime Prévot. Die is nog maar sinds vlak voor de verkiezingen aan zet bij de humanisten. En ondanks zwaar verlies voor cdH haalde de burgemeester van Namen wel een goede persoonlijke score.