VS erkent Guatemala als "veilig derde land" voor asielzoekers, maar is dat wel verantwoord?
De regering-Trump heeft een overeenkomst gesloten met Guatemala. Dat Midden-Amerikaanse land wordt een "veilig derde land" voor asielzoekers in de VS. Vluchtelingen uit landen als El Salvador en Honduras, die Guatemala doorkruisen op weg naar de VS, zullen voortaan dus bescherming moeten aanvragen in Guatemala en niet in de VS. Komen ze tóch aan in de VS, dan zullen ze naar Guatemala worden teruggestuurd.
De overeenkomst werd in het Witte Huis ondertekend door de Guatemalteekse minister van Binnenlandse Zaken, Enrique Degenhart en de Amerikaanse minister van Binnenlandse Veiligheid, Kevin McAleenan. Ze moeten de hete adem van president Trump gevoeld hebben, want die stond letterlijk over hun schouders mee te kijken.
Donald Trump stak z'n triomfalisme dan ook niet onder stoelen of banken: "Dit is een heel belangrijke handtekening", zei hij. "We sturen hiermee een duidelijk signaal naar mensensmokkelaars en drugstrafikanten: jullie spel is uit. We investeren in de toekomst van Guatemala en in de veiligheid van migranten en hun families."
De deal maakt het mogelijk om asielzoekers vanuit de Verenigde Staten terug te sturen naar Guatemala, dat belooft om die vluchtelingen en migranten niet terug te sturen naar hun land van herkomst en hun asielaanvragen ernstig te evalueren. De maatregel zou de migratiedruk op de VS moeten verlichten, hoewel er nog veel onduidelijkheid is over hoe de overeenkomst nu precies uitgevoerd zal worden.
Guatemala, een veilig derde land?
Volgens de Conventies van Genève mag een land (in dit geval de Verenigde Staten) asielzoekers weigeren en doorsturen naar een veilig derde land (in dit geval Guatemala), als dat hun asielaanvraag volgens dezelfde criteria kan behandelen. Er zijn wel minimumvoorwaarden om de status van "veilig derde land" te krijgen. Asielzoekers mogen niet teruggestuurd worden naar hun land van herkomst en het derde land moet het recht waarborgen op onder andere huisvesting, sociale zekerheid, medische zorgen, werkgelegenheid en onderwijs.
Guatemala kan niet eens zorgen voor voedsel, gezondheid, onderwijs en jobs voor z'n eigen burgers, laat staan voor asielzoekers
Volgens Gabriela Dávila, NGO-medewerker, kan Guatemala niet eens voedsel, gezondheid, onderwijs en jobs voorzien voor z'n eigen burgers. De kritiek op het akkoord blijft dan ook niet uit. In Guatemala-stad is er al betoogd voor het Grondwettelijk Hof. "Het volk van Guatemala verklaart de deal onwettelijk en illegaal", is er te lezen op een groot spandoek.
Het gros van de vluchtelingen en migranten uit Midden-Amerika, die via Mexico de Verenigde Staten proberen binnen te geraken, blijkt bovendien uit Guatemala te komen. Liefst 34 procent van de vluchtelingen die sinds oktober vorig jaar door Mexicaanse grenspatrouilles tegengehouden werden, waren Guatemalteken. Hondurezen kwamen op de tweede plaats met 30 procent, Mexicanen met 18 procent en Salvadoranen met 10 procent. Het is op z'n zachtst ironisch te noemen dat het land van waaruit de grootste groep vluchtelingen en migranten vertrekt, nu de status van veilig derde land krijgt.
Chantage
De overeenkomst had trouwens heel wat voeten in de aarde. Midden juli had ze al moeten worden bezegeld met een bezoek van Guatemala's president, Jimmy Morales, aan het Witte Huis. Dat bezoek werd een dag tevoren afgelast, wat in slechte aarde viel bij president Trump. Die stuurde prompt een boze tweet de wereld in: "Guatemala, dat migrantenkaravanen heeft gevormd en grote groepen mensen, sommigen met een strafblad, naar de Verenigde Staten heeft gestuurd, heeft besloten onze deal te verbreken. (...)" en dreigde vervolgens met sancties: “Nu zullen we kijken naar (...) importtarieven en heffingen op geldtransfers van migranten naar hun families…"
In ruil voor de deal belooft de VS werkvisa voor Guatemalteekse landarbeiders te faciliteren, zodat zij als tijdelijke arbeidskrachten veilig naar de Verenigde Staten zullen kunnen reizen. In eerste instantie zullen die visa worden toegekend aan landarbeiders, maar in een later stadium zullen ook arbeiders in de bouw- en dienstensector aan bod komen.
Bekijk het verslag uit "Het Journaal" hier:
