Wetenschappers ontwikkelen bloedtest die alzheimer al jaren op voorhand kan opsporen
Onderzoekers aan de Washington University in St. Louis, in de Amerikaanse staat Missouri, hebben een bloedtest ontwikkeld die alzheimer accuraat op voorhand kan voorspellen, vooraleer een patiënt symptomen vertoont. Hoewel het nog maar een eerste studie is, is het toch positief nieuws nadat enkele klinische studies faalden.
Aan het onderzoek namen 158 vrijwilligers deel, de meesten van hen 60- of 70-plussers. De wetenschappers zijn erin geslaagd om de aanwezigheid van eiwitneerslagen in de hersenen tot 94 procent accuraat te voorspellen via hun nieuwe bloedtest, zelfs al vertoonden de personen geen uiterlijke symptomen van alzheimer - o.a. vergeetachtigheid en vergissingen van plaats en tijd die dagelijkse handelingen bemoeilijken.
Ze deden dat door een eiwit in het bloed te bepalen dat een indicator is voor de schadelijke neerslag van amyloïde eiwitklonters in de hersenen - die alzheimer veroorzaken. De resultaten zijn pas verschenen in het magazine Neurology.
Alzheimer is de meest voorkomende vorm van dementie, goed voor zowat twee derde van de gevallen. Wanneer mensen echt duidelijke symptomen vertonen, is het proces van de amyloïde eiwitten die neerslaan in de hersenen al een hele tijd bezig: "Die eiwitneerslag begint 10 jaar en misschien wel 20 jaar op voorhand", vertelt Sebastiaan Engelborghs, diensthoofd neurologie van UZ Brussel.
Deze test kan het klinisch onderzoek vooruit helpen
Nu zou je dus kunnen achterhalen of je over pakweg 10 jaar alzheimer zal krijgen. Maar wat zijn we nu concreet met het onderzoek? Eerst en vooral wijzen experts erop dat dit best nog eens wordt overgedaan in een tweede onderzoek, onafhankelijk van het eerste, om bevestiging te krijgen. Maar toch is deze ontwikkeling hoopvol, om verschillende redenen.
Eerst en vooral kan ze het klinisch onderzoek voorthelpen: als onderzoekers kunnen werken met mensen bij wie alzheimer zich nog maar in een heel vroege fase aan het ontwikkelen is - zonder uiterlijke symptomen - kunnen ze bij hen mogelijke medicijnen testen om de ziekte te voorkomen, of in de vroege fase af te remmen. Nu wordt die diagnose vaak gesteld door een arts op basis van gesprekken met de persoon in kwestie, of met de familie. Pas daarna volgt een meer grondige test, onder de vorm van een hersenscan of ruggenprik.
Efficiënter en goedkoper dan hersenscans
Ten tweede kan het hersenscans vermijden - tenminste als de test bevestigd wordt en voldoende betrouwbaar geacht. Als iemand zich nu wil laten testen, dan gebeurt dat vaak via een PET-scan.
De bloedtest kan die rol in de toekomst overnemen. Is die positief, dan kan een klassieke PET-scan of ruggenprik nog altijd meer zekerheid geven, al beweren de onderzoekers dat hun test accurater zou zijn dan de hersenscans. Zo zouden ze bepaalde personen gevonden hebben met een vroege aanzet van alzheimer, bij wie de hersenscans (nog) niks toonden. Bovendien zijn bloedtests veel eenvoudiger, en kunnen ze tijd en geld besparen. De mogelijke uitrol van de nieuwe bloedtest zal evenwel nog niet voor meteen zijn.
Na enkele gefaalde klinische studies is dit hoopvol
De test kan ook van nut zijn voor patiënten zelf. Want al kunnen we alzheimer nog altijd niet genezen, de symptomen kunnen wel verzacht worden. "Medicatie kan de symptomen verzachten maar heeft géén effect op de evolutie van de ziekte", benadrukt Engelborghs. In een beginfase kan medicatie efficiënter werken.
Mensen die medicatie nemen, moeten gemiddeld pas 2 jaar later worden geplaatst, zo blijkt uit cijfers. Het gaat wel om gemiddelden, want iedereen reageert anders. "Het effect is niet hetzelfde bij iedereen. Niet iedereen reageert erop, en wie erop reageert, kan boven of onder het gemiddelde zitten", zegt Engelborghs.
Toch is het laatste onderzoek sowieso een opsteker in de strijd tegen de ziekte. Enkele jaren geleden was er hoop, "maar sindsdien hebben tal van klinische studies gefaald, en zijn we wat minder hoopvol." Dit onderzoek is daarom welgekomen: "Het is zeker bruikbaar".