Uitstel van executie voor Italiaanse regering: "Na maanden van overwinningen nu twee tegenslagen voor Matteo Salvini"

De Italiaanse regering is een coalitie van de radicaal-rechtse Lega en de populistische Vijfsterrenbeweging. Maar tussen de twee partijen botert het al een hele tijd niet meer. De druppel die de emmer deed overlopen was een stemming vorige week over plannen voor een hogesnelheidstrein tussen Lyon, in Frankrijk, en Turijn, in het noorden van Italië. Een motie van de Vijfsterrenbeweging om de aanleg van de spoorlijn tegen te houden, werd weggestemd door de oppositie, mét steun van de Lega. 

Vicepremier, minister van Binnenlandse Zaken én Lega-partijleider Matteo Salvini liet vervolgens weten dat er wat hem betreft geen meerderheid meer was en dat er nieuwe verkiezingen zouden moeten komen. De Lega scoort uitstekend in de peilingen, met scores tot 38 procent, en Salvini wil die populariteit verzilveren.

De partijloze premier Giuseppe Conte was niet gediend van het manoeuvre van Salvini, en weigert voorlopig om zelf zijn ontslag aan te bieden bij president Mattarella. In Italië is het enkel de president die het parlement kan ontbinden om zo de weg vrij te maken voor vervroegde verkiezingen. Maar dat is niet zijn enige optie. Hij kan ook opteren om anderen een kans te geven een alternatieve meerderheid te vormen of zelfs een voorlopige regering van technocraten aanstellen, niet-politici zoals bestuurders of professoren. 

Gisteren kwamen de Italiaanse senatoren samen om de kwestie te bespreken. Ze werden daarvoor teruggeroepen uit de zomervakantie. Salvini hield een pleidooi voor een onmiddellijke vertrouwensstemming en vervroegde verkiezingen, maar hij haalde zijn slag niet thuis. Op 20 augustus volgt er een nieuw debat in de Senaat.

"Het opmerkelijke van de stemming van gisteren is dat de oppositie mee het vel van Conte heeft gered, op korte termijn toch", zegt VRT NWS-journalist en Italiëvolger Willem Van Mullem. "Om midden oktober al verkiezingen te kunnen houden, moet het snel gaan, maar de Vijfsterrenbeweging en de PD (de centrumlinkse oppositie, red.) hebben gezegd: laat ons wachten tot volgende week. De PD wil eerst luisteren naar de premier en wil ook Salvini tonen dat het niet aan hem is om de timing te bepalen."

"Wat er nu verder gebeurt, hangt af van Conte. Op 20 augustus om 15 uur in de namiddag zal hij de Senaat toespreken. De vraag is of hij het tot een stemming zal laten komen. Hij kan ook de Senaat toespreken en dan naar de president trekken om zijn ontslag aan te bieden. Eigenlijk is het nu een weekje afwachten. Iedereen is in deze periode ook met vakantie, dus er zal vooral achter de schermen druk rondgebeld worden."

Salvini houdt een momenteel een "beach tour" langs de Italiaanse stranden (lees verder onder de foto).

Dat de Italiaanse regering uiteindelijk gaat vallen, lijkt onafwendbaar, ondanks dit uitstel. "Het is moeilijk om voorspellingen te doen, maar ik vrees dat het vertrouwen tussen de coalitiepartners heel erg zoek is", zegt Van Mullem.

Maar het plan van Matteo Salvini om snel naar verkiezingen te gaan, verloopt wel niet zo vlot als hij zelf had gepland. "Het was geen makkelijke dag voor Salvini gisteren. De andere partijen zien dit nu toch als een nederlaag voor hem. En dat is nieuw. In de voorbije 14 maanden was hij diegene die de aandacht naar zich toe trok, de ene overwinning na de andere boekte, en de Vijfsterrenbeweging helemaal in de schaduw zette." 

En Van Mullem ziet nog een tweede tegenslag voor Salvini. "Hij zou geprobeerd hebben om een alliantie te sluiten tussen de Lega en Forza Italia, de partij van oud-premier Silvio Berlusconi, om samen naar de kiezer te stappen. Maar Berlusconi heeft laten weten dat hij niet gaat voor die alliantie, toch niet op dit moment, en dat de partij een eigen koers blijft varen. Ook dat is een nederlaagje."

De Vijfsterrenbeweging en de PD hebben dus samengewerkt om een vertrouwensstemming uit te stellen. Dat voedt de geruchtenmolen dat beide partijen, na een val van de regering, wel eens de handen in elkaar zouden kunnen slaan om een alternatieve meerderheid te vormen. Een voorstel dat de voormalige premier Matteo Renzi van de PD enkele dagen geleden al lanceerde. Of die regering dan enkele maanden zou moeten overbruggen of de rest van de regeringstermijn, daarover lopen de meningen uiteen.

We zijn echter nog lang niet zover. Binnen beide partijen is er veel weerstand tegen een dergelijk scenario. "Het lijkt me kras dat er een alternatieve meerderheid zou komen", zegt Van Mullem. "Velen zien dat niet zitten, het ligt ideologisch ook heel moeilijk. Wat wel opviel in de Senaat was dat Salvini redelijk lief was voor de Vijfsterrenbeweging, maar heel erg hard voor de PD. Hij kiest nu een nieuw doelwit uit."

Beluister het gesprek met Willem Van Mullem in "De ochtend":