Oostenrijkse en Hongaarse burgerrechtenorganisaties organiseerden op 19 augustus 1989 in Sopron een ‘pan-Europese picknick’ aan de grens die het Westen scheidde van het communistische Oosten. Zowel mensen uit Oost- als West-Europa konden aan het evenement deelnemen. Zeshonderd Oost-Duitsers maakten van de tijdelijke opening van de grens gebruik om naar Oostenrijk te vluchten. De weken daarop zouden nog tienduizenden andere DDR-burgers hun voorbeeld volgen. De grensopening in Hongarije zou het einde van het IJzeren Gordijn inluiden.

‘Sopron is een voorbeeld van wat wij als Europeanen kunnen bereiken wanneer we dapper vasthouden aan onze gedeelde waarden’, zo verklaarde de in Oost-Duitsland geboren Merkel. ‘We moeten ons er altijd van bewust blijven dat ons nationaal welzijn altijd afhangt van gedeeld Europees welzijn.’ Volgens Merkel stond de picknick voor ‘solidariteit, vrijheid en vrede’ en ‘een Europa met een menselijk gelaat’. Het zijn waarden die Europa moeten blijven verenigen, besloot de bondskanselier.

Merkel deed de uitspraak in het bijzijn van Orban, met wie ze sinds de vluchtelingencrisis van 2015 al meermaals de degens heeft gekruist over de aanpak van het migratiedossier. De Hongaarse premier is een uitgesproken tegenstander van immigratie, vooral vanuit moslimlanden. De Duitse regering zegt zich ook zorgen te maken over het eurosceptische beleid van Orban en over de uitholling van de democratie in Hongarije.

Orban looft Merkel

Orban liet bovendien zelf hekken en prikkeldraad aanrukken om de Hongaarse grens met Servië en Kroatië voor immigranten af te sluiten. De Hongaarse premier verzekerde echter dat er ‘geen contradictie’ bestaat tussen de ontmanteling van het IJzeren Gordijn en het optrekken van nieuwe afsluitingen aan de Europese grenzen. In beide gevallen bestaat het doel erin ‘een Europa van vrede en veiligheid’ te bouwen, zo voerde Orban aan.

Orban had voor Merkel ook woorden van lof. Hij prees haar bijdrage aan de Europese eenmaking. De Duitse bondskanselier ‘staat in hoog aanzien bij de Hongaarse natie’, verzekerde de premier. Merkel zelf toonde zich op de afsluitende persconferentie dankbaar voor de erfenis van de pan-Europese picknick in Sopron. Indien de gebeurtenis niet had plaatsgevonden, ‘was ik geen politica geweest en geen kanselier van een herenigd Duitsland’, zei ze.