Zo is het gesteld met jullie zelfvertrouwen: de resultaten van de grote enquête

Spiegeltje, spiegeltje aan de wand, we zien zelf helaas niet altijd de mooiste van het land. Wel imperfecties en complexen. Dat leidt tot een algemene gemiddelde score van 6,2 op 10.

Leeftijd speelt een rol: 18- tot 24-jarigen geven zichzelf gemiddeld een 5,7, terwijl 55- tot 70-jarigen zichzelf 6,8 op 10 geven.

Een vrij laag cijfer, vindt Patrick Luyten, hoogleraar psychologie aan de KU Leuven. ‘Zeker bij de jongste groep. Een typisch kenmerk van de tijdsgeest: voortdurend krijgen we het idee ingelepeld dat een vrouw die slank is, automatisch succesvol, geliefd en intelligent zal zijn. Ook het gemiddelde is aan de lage kant: het slankheidsideaal gaat dan ook al even mee. Extra jaren op de teller kunnen helpen die onwerkelijke maatstaf te zien voor wat hij is: een onhaalbaar ideaalbeeld.’

Een relatie heeft een sterke invloed op ons zelfvertrouwen. Met een score van 7,5 voelen we ons opvallend zelfverzekerder met een partner. 

Professor Luyten: ‘Naast je werk en je hobby’s zijn relaties de belangrijkste bron van zelfwaardering. De liefde geeft je het gevoel dat je er mag zijn zoals je bent, omdat je voor een bepaalde persoon de wereld betekent.’

Ook vrienden krikken ons zelfvertrouwen op. Als we door hen omringd worden, geven we onszelf een 7,1.

Bij de meeste vrouwen (73%) had een zwangerschap geen impact op hun zelfvertrouwen. 25% geeft aan dat ze zichzelf liever zijn gaan zien na de geboorte van hun kinderen.

Als moeder voelen vrouwen zich vrij zelfzeker: ze geven zich gemiddeld een 7,2. Hoe ouder de kinderen, en dus hoe meer ervaren de mama’s zijn, hoe hoger de score.

Hoe hoger het BMI, hoe lager vrouwen hun zelfvertrouwen scoren. Vrouwen met obesitas geven zichzelf met 5,9 de laagste score. Vooral tijdens het sporten keldert hun zelfbeeld: op sportief vlak scoren vrouwen met overgewicht 5,4, terwijl dames met obesitas met een gemiddelde score van 4,8 aangeven dat ze zich niet zo op hun gemak voelen in de sportclub of fitness.

Professor Luyten: ‘Wellicht omdat deze dames zichzelf het minst vaak tegenkomen in onze beeldencultuur. Kijk naar de grote ketens: de meeste merken gaan tot XL of XXL, maar die maten zie je nooit in de etalage. Bovendien leven we in een shamingcultuur, waarin we de illusie van het maakbare lichaam hooghouden.’

• Meer dan 20% gaat wegens onzekerheid over het lichaam liever niet naar het strand.

• Mooie lingerie zorgt ervoor dat 65% zich vrouwelijker en beter in haar vel voelt.

Op uiterlijk vlak geven we onszelf gemiddeld een lage 5,7. Het goede  nieuws: hoe ouder we worden, hoe zelfverzekerder we zijn over ons uiterlijk. Vrouwen tussen 55 en 70 jaar gaven zichzelf de hoogste score.

Professor Luyten: ‘Heb je al eens een audio-opname van jezelf beluisterd? Waarschijnlijk schrik je wel even: ben ik dat echt, met die rare stem? Hetzelfde doet zich voor wanneer we ons lichaam bekijken: eigenlijk is dat voor een stuk vreemd aan ons. Het overgrote deel van ons zelfvertrouwen zit niet in ons, maar wordt ons aangereikt door anderen. Of net niet. We bouwen het beeld van onszelf op uit de reacties van onze omgeving.’

• 59% krijgt al scrollend het gevoel dat anderen beter zijn of een leuker leven hebben. In de jongste groep respondenten kampt 77% met dat idee.

• 79% herkent zich niet in de vrouwen die ze in reclameadvertenties te zien krijgt.

• 74% wil meer diversiteit zien, met een maatje meer, een getinte huidskleur, met een fysieke of mentale beperking of wat extra jaren op de teller.

Professor Luyten: ‘Er zijn veel aanwijzingen dat de overvloedige aanwezigheid van beelden in onze cultuur – zowel op de sociale kanalen als in de gewone media – een invloed heeft. Daarom is het fijn om een tegenbeweging te zien die het heersende picture-perfectideaal overboord gooit.’

De laagste sociale klasse geeft zichzelf met 5,9 de laagste score. Voor de hoogste sociale klasse is dat gemiddeld een 6,4. 

Professor Luyten: ‘Mensen uit de lagere sociale klassen groeien vaak op in een omgeving waarin er door de band genomen minder kansen zijn, terwijl ze meer sociale druk ervaren en vaker geconfronteerd worden met moeilijke levensomstandigheden. Ze komen tegelijkertijd minder vaak in aanraking met zaken die onze veerkracht verhogen en ons weerbaar maken. Wie een hobby uitoefent, ontwikkelt zo een bepaald talent en wint zo aan zelfvertrouwen. Helaas is dat voor bepaalde gezinnen financieel onhaalbaar. Hetzelfde geldt voor vakanties of hogere studies: ook daar kunnen we succes en dus eigenwaarde uit putten, maar ze liggen niet binnen ieders bereik.’

84% heeft weleens een activiteit afgezegd of iets anders gelaten door een gebrek aan zelfvertrouwen.

Uit onze job kunnen we veel eigenwaarde halen. Vooral veertigers, vijftigers en zestigers wandelen met meer zelfvertrouwen over de werkvloer: zij geven zichzelf gemiddeld een 7. Waarschijnlijk omdat ze in de loop van de jaren veel ervaring opgebouwden. Mogelijk staan hun jongere collega’s daarom minder sterk in hun schoenen: de twintigers scoren iets lager, met 6,3. 

Dit onderzoek werd uitgevoerd in samenwerking met het marktonderzoeksbureau Profacts bij 4.090 Vlaamse vrouwen.