Zelftests en screenings gezondheidsrisico's niet altijd betrouwbaar: waar moet je op letten?
Steeds meer bedrijven en organisaties in Vlaanderen bieden screeningsonderzoeken aan om bepaalde gezondheidsrisico's preventief op te sporen. Ook zelftestpakketten of bepaalde apps op de telefoon zijn populair. Toch kunnen zulke tests negatieve gevolgen hebben wanneer de resultaten onbetrouwbaar zijn. Het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid roept met de campagne "Screenen? Wij nemen gezondheid serieus!” op om kritisch te zijn voor deze tests.
Zo’n screening lijkt op het eerste gezicht een goed idee, want tijdig opsporen van risico's of ziekten kan doorgaans erger voorkomen en de kans op genezing verhogen. Maar niet elk screeningsonderzoek is per definitie zinvol of kwalitatief. Screenen heeft voordelen, maar meestal ook nadelen. Onder het motto start de Vlaamse overheid vanaf 2 september een sensibiliseringscampagne rond screenings en zelftesten.
"We willen mensen vragen om toch goed na te denken, wanneer ze deelnemen aan een screening of een gezondheidsapp gebruiken", zegt Joris Moonens van het Agentschap Zorg en Gezondheid. "Het is belangrijk om de kwaliteit van zo'n test goed in te schatten en om na te kijken of zo'n test wel nuttig is en of de voordelen wel opwegen tegenover de nadelen."
"Er zijn een aantal vragen die je je kan stellen", geeft Moonens als tip:
- In welke mate is de test of het onderzoek betrouwbaar?
"Als je daar weinig informatie over vindt, dan is de kwaliteit al niet zo duidelijk" zegt Moonens. "Je kan ook best je huisarts raadplegen, misschien is hij meer op de hoogte van de kwaliteit van de test."
"Er zijn ook bepaalde tests die aangeboden worden door de Vlaamse overheid zelf, die zijn uitgebreid gescreend op hun kwaliteit en dus daar kan je er zeker van zijn dat ze betrouwbaar zijn. Er bestaan ook tests of screenings die een goedkeuring van de Vlaamse overheid hebben gekregen en die zijn ook betrouwbaar. Je vindt ze op onze website.", besluit Moonens.
- Wat zijn de resultaten die uit de test komen?
"Je kan je afvragen wat je met die resultaten zelf kan doen", zegt Moonens. "Welke behandeling is er bijvoorbeeld mogelijk, mochten er dingen worden opgespoord? Wat ben je met dat resultaat, is de kennis die daaruit komt zinvol? "
Op www.bevolkingsonderzoek.be staan nog meer vragen opgelijst die je helpen om kritisch naar zo'n onderzoeken te kijken.
Preventieve test kunnen, als ze niet betrouwbaar zijn, negatieve gevolgen hebben. "Zo'n test kan onbetrouwbare resultaten opleveren", zegt Moonens. "De test kan bijvoorbeeld uitwijzen dat er iets met jou scheelt, terwijl dat niet zo is. Dan ben je natuurlijk onnodig ongerust, of ga je misschien behandelingen opstarten die niet nodig zijn. Als de test daarentegen zegt dat er niets aan de hand is en dat blijkt verkeerd te zijn, dan ga je misschien bepaalde gezondheidssignalen negeren en eventuele problemen te lang laten aanslepen."