Ook Brits Hogerhuis blokkeert brexit zonder deal: moet Boris Johnson motie van wantrouwen tegen zichzelf indienen?

Daarom opperde Johnson dat het tijd is voor nieuwe verkiezingen. Wat hem betreft mogen de Britten kiezen: geen gezeur en getwijfel meer en op 31 oktober eindelijk uit de EU stappen met de Conservatieven, of nog maar eens maanden van gepalaver en uitstel met Labour.

Maar bij de oppositiepartijen, Labour op kop, vertrouwen ze Johnson voor geen haar. Labour-voorzitter Jeremy Corbyn verklaarde woensdag in het Lagerhuis nog dat zijn partij met verkiezingen zou instemmen zodra de wet die een no deal-brexit moet tegenhouden, de volledige parlementaire weg heeft afgelegd. “Laat deze wet passeren en koninklijke goedkeuring krijgen, en wij zullen verkiezingen steunen”, aldus Corbyn. Zoals het er nu naar uitziet, zal de wet maandag definitief goedgekeurd en ingevoerd zijn.

Toch nam de twijfel de laatste dagen toe en gingen steeds meer stemmen op om de verkiezingen toch pas na 31 oktober te steunen. De regering heeft een tweederdemeerderheid nodig om het parlement te ontbinden, en dat lukt niet zonder de steun van de oppositie. 

De oppositie vreest dat Johnson zich uiteindelijk niets van de no deal-wet zal aantrekken en het Verenigd Koninkrijk op 31 oktober toch zonder akkoord uit de EU zal halen. De partijen willen dan ook dat het parlement, na de opschorting die volgende week begint, midden oktober bijeen kan komen om Johnson op een of andere manier te proberen dwingen zich aan de wet te houden en uitstel te vragen aan de EU. En dat kan uiteraard niet als het parlement ontbonden is.

Bovendien is het de Queen die op voorspraak van Johnson een datum mag bepalen voor de verkiezingen. En ook al zegt de premier dat dat 15 oktober zal zijn, Labour en de anderen vrezen dat Johnson de datum gewoon zal opschuiven. Op die manier zou hij dan naar de verkiezingen kunnen trekken als de man die de Britten na meer dan drie jaar eindelijk uit de EU heeft geloodst. 

“Het probleem is dat wat Boris Johnson ook belooft, hij de Queen mag adviseren over de datum van de verkiezingen”, aldus Labour-woordvoerster Emily Thornberry vanmorgen bij de BBC. “En aangezien hij al heeft laten zien dat hij een manifeste leugenaar is en gisteren nog zei dat hij liever in een gracht zou sterven dan een no deal tegenhouden (...), moet onze allereerste prioriteit zijn om die no deal wel tegen te houden.”

Ook de Schotse nationalisten van SNP stemmen maandag niet in met vervroegde verkiezingen, kondigde partijleider Ian Blackford aan. “De verkiezingen zullen er komen op het juiste moment.” Labour en de SNP hebben samen al meer dan 320 zetels in het 650-zitjes tellende Lagerhuis. Johnson blijft zo wellicht nog wat langer sudderen. Het parlement wordt in de loop van volgende week - dinsdag, woensdag of donderdag - voor vijf weken naar huis gestuurd en keert pas terug op 14 oktober, vlak voor de belangrijke EU-top over de brexit. 

Johnson spreekt over een “sensationele paradox”. “Nooit eerder in de geschiedenis is er een oppositiepartij geweest die de kans op een verkiezing heeft laten liggen”, zei hij vanmiddag in Schotland. 

De premier zou wel nog de troefkaart van de ‘motion of no confidence’ kunnen uitspelen: de ietwat absurde optie om een motie van wantrouwen tegen zichzelf in te dienen. Dat zou Corbyn voor het blok zetten: ofwel moet Labour dan zijn steun voor de premier uitspreken om verkiezingen te vermijden - terwijl de Conservatieven dan net de steun in hun eigen premier zouden opzeggen - ofwel moet hij, wat de normale gang van zaken zou zijn, de premier naar huis sturen.

Daarna krijgen de andere partijen in het parlement volgens de wet twee weken de tijd om een alternatieve meerderheid op de been te brengen die dan een motie van vertrouwen moet overleven. Maar dan stelt zich alweer het probleem dat het parlement opgeschort is en daar dus niet over gestemd kan worden. Is er na twee weken geen nieuwe meerderheid, dan komen er automatisch verkiezingen.

Een andere optie die Johnson nog heeft is om zelf ontslag te nemen, Corbyn premier laten worden, waarna die uitstel voor de brexit kan vragen. Johnson kan dan naar verkiezingen gaan als oppositieleider die zijn belofte heeft gehouden: het is niet hij die dan om nog maar eens uitstel is moeten gaan smeken bij de EU.

De beslissing van Johnson om het parlement vanaf volgende week een vijftal weken op te schorten is overigens wettelijk. Dat heeft de High Court in Londen vanmorgen geoordeeld. 

Volgens kwatongen wil Johnson met de ‘prorogation’ vooral voorkomen dat de parlementsleden nog pogingen kunnen doen om een brexit op 31 oktober tegen te houden. De beslissing lokte dan ook heel wat protest uit.

Gina Miller, de activiste en zakenvrouw die in 2017 verkreeg dat de regering de toestemming van het parlement nodig had om de brexit in gang te zetten, was opnieuw één van de drijvende krachten achter dat protest. Zij vroeg de High Court in Londen om zich over de beslissing te buigen, en werd daarbij gesteund door de voormalige Britse Conservatieve premier John Major.

Die High Court heeft nu geoordeeld dat de beslissing van Johnson wettelijk gebeurde. De zaak gaat wel nog naar het Hooggerechtshof, dat pas op 17 september oordeelt.

Eerder deze week wees een Schotse rechtbank de klachten ook al af. Een rechtbank in het Noord-Ierse Belfast buigt zich nog over een gelijkaardige zaak.