Brexitlunch met Juncker loopt uit op koude douche voor Boris Johnson
De langverwachte brexitlunch tussen de Britse premier Boris Johnson en Europese Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker heeft niet tot een doorbraak geleid. Volgens betrokkenen was de ontmoeting voor Johnson – die werd uitgejouwd door demonstranten – een koude douche: hij wist zich geen raad met de detailkennis van zijn gesprekspartners.
In een korte verklaring na afloop benadrukte Juncker dat hij nog steeds wacht op voorstellen van Londen om de impasse te doorbreken. De Luxemburgse premier Xavier Bettel, die Johnson na de lunch sprak, deed geen moeite zijn frustratie te verbergen. “Ik hoor heel veel woorden, maar ik lees geen enkele tekst!”, zei hij. “De klok tikt. Gebruik die tijd verstandig!”
In een laatste poging om te voorkomen dat het Verenigd Koninkrijk op 1 november zonder akkoord de EU verlaat (harde brexit), worden de onderhandelingen tussen Brussel en Londen komende weken opgevoerd van twee keer per week naar elke dag. Voorwaarde is dat Johnson concrete voorstellen op tafel legt. Anders heeft praten geen enkele zin, aldus betrokkenen.
De lunch in Luxemburg kwam er op verzoek van Johnson. De premier ziet – ondanks zijn publieke verklaringen over ‘geweldige voortgang’ – dat het huidige technische overleg tussen zijn politiek adviseur David Frost en de EU-onderhandelaars, nergens toe leidt. De lunch met Juncker – waar ook EU-onderhandelaar Michel Barnier aanschoof – moest de zaak politiek los trekken. Voor hij naar Luxemburg afreisde, zei Johnson ‘voorzichtig optimistisch’ te zijn. De Brit weigerde naar Brussel te komen. Juncker had – bij wijze van grap – Oeganda als alternatief voorgesteld, maar ging akkoord met een restaurant in Luxemburg, de thuisstad van de Commissievoorzitter.
Volgens Johnson was de sfeer tijdens het lunchdebat ‘constructief’, in de EU een vaak gebruikte karakterisering voor gesprekken die niets hebben opgeleverd. Bettel was eerlijker: “Er is geen behoefte aan meer woorden. Stop met praten, begin te handelen! Wat nodig is, zijn wetteksten, concrete voorstellen.”
Grenscontroles
Het grootste brexitprobleem tussen de EU en het Verenigd Koninkrijk blijft de inmiddels beruchte ‘backstop’, een regeling die garandeert dat er geen grenscontroles komen tussen Ierland en Noord-Ierland, dat met Groot-Brittannië de EU verlaat. In het brexitakkoord dat de EU met Johnsons voorganger May sloot, beloofde Londen de bestaande regels van de EU te handhaven (zodat er geen grenscontroles nodig zijn) tot er nieuwe afspraken worden vastgelegd in een handelsverdrag met de EU. De May-deal is echter herhaaldelijk verworpen door het Britse Lagerhuis.
Britse suggesties van de afgelopen dagen om de backstop zo te beperken dat alleen Noord-Ierland aan de EU-regels is gebonden, werden maandag niet door Johnson in concrete plannen op tafel gelegd. Ook bij de andere knelpunten – garanderen van de rechten van EU-burgers in het Verenigd Koninkrijk en Britten elders in Europa, en de ruim 40 miljard euro die Londen nog aan Brussel moet betalen – was geen sprake van voortgang. Johnson was totaal verrast door de gedetailleerde brexitkennis bij Juncker en Barnier en had daar weinig tegenover te stellen, zeggen betrokkenen.
De intensivering van de onderhandelingen komende weken, kan alsnog een doorbraak opleveren. Tekenend voor de twijfel daarover is dat Juncker de EU-top medio oktober nu een ‘belangrijke mijlpaal’ noemt in de brexit-onderhandelingen. Eerder werd de topontmoeting van de regeringsleiders als de ‘laatste kans’ voor een akkoord beschouwd.
‘Smerige leugenaar’
Na afloop de lunch en het onderhoud met Bettel, maakte Johnson zich snel uit de voeten. Demonstranten maakten hem uit voor ‘smerige leugenaar’. Johnson zei dat er ‘een goede kans’ is op een akkoord is – “Ik zie de contouren” – maar dat er nog veel werk moet worden verzet.
Bettel gaf geen enkele blijk die inschatting te delen. Hij verweet Johnson een ‘puinhoop’ van de brexit te hebben gemaakt waardoor miljoenen burgers (Britten op het vasteland en EU-burgers in het Verenigd Koninkrijk) nu al drie jaar lang in onzekerheid verkeren over hun rechten. ‘Een nachtmerrie’, aldus Bettel. Hij verweet Johnson de toekomst van zijn land te gijzelen voor partijpolitiek gewin.