Angelo Tijssens (‘Girl’): ‘Mijn nieuwe film gaat over Lernout en Hauspie zoals ‘Titanic’ over de Titanic gaat: pure fictie!’

De op- en neergang van Lernout & Hauspie Speech Products, het is een van de meest opzienbarende verhalen uit onze recente geschiedenis. Het bedrijf van Jo Lernout en Pol Hauspie maakte van de Westhoek heel even de navel van de wereld, Silicon Valley in de Ieperse klei. Maar op 8 augustus 2000 kwam de ontnuchtering, in de vorm van een artikel in The Wall Street Journal: de technologietovenaars die onze computers deden luisteren en spreken, bleken fraudeurs. Hun imperium een luchtbel.

Mocht het in Amerika gebeurd zijn, er zou al lang een film à la The Social Network over gemaakt zijn. Er zit cinema in het verhaal van Lernout en Hauspie. Dat vond ook producent Dries Phlypo. Exact twee jaar geleden benaderde hij daarom theatermaker en scenarist Angelo Tijssens (Girl) met de vraag om een script te ontwikkelen.

Tijssens was in eerste instantie absoluut niet geïnteresseerd, zegt hij zelf: “Het verhaal van twee ondernemers die zich uit de Vlaamse polderklei losmaken, daar werd ik niet meteen warm van. Maar toen ik later met mijn theatergezelschap Ontroerend Goed op tournee was, begon ik onderweg toch na te denken over een interessante invalshoek. Zo kwam ik op het idee om alleen de laatste 24 uur voor hun val in beeld te brengen: vanaf het moment waarop ze te horen krijgen dat de bom gaat ontploffen, tot vlak voordat het effectief gebeurt.” Van volkswoede en schuldeisers is op dat moment nog geen sprake: “Alleen zijzelf en hun directe omgeving weten wat er op hen afkomt. Die tikkende klok interesseerde me.”

Geen biopic

Of Tijssens dan precies weet wat er in die 24 uur gebeurd is? “Nee. Ik heb heel snel beslist dat het geen biopic zou worden. Mijn scenario is pure fictie. Ik heb in de beginfase natuurlijk veel gelezen en gezien over de hele affaire, maar daarna heb ik de feiten volledig losgelaten.” De zegen van de echte Lernout en Hauspie had hij dus niet nodig, zegt Tijssens, want hun namen vallen in zijn scenario geen enkele keer: “Mijn personages heten Luc en Geert”, lacht hij. “Ik las trouwens al in een krantenartikel dat Jo Lernout zich er niet druk in maakt. Hij liet verstaan dat iedereen in België intussen wel zijn visie op de feiten kent. En dat klopt ook, denk ik: Lernout en Hauspie hebben hun waarheid al genoeg verteld. Een beetje artistieke vrijheid moet dus wel kunnen.”

Tijssens vergelijkt de film – die Dust zal heten – dan ook met James Camerons Titanic, en niet alleen vanwege de metafoor van het zinkende schip: “Dust gaat over Lernout en Hauspie zoals Titanic over de ramp met de Titanic ging. De personages van Leonardo DiCaprio en Kate Winslet zijn compleet verzonnen, maar er wordt wel een verhaal verteld over echte thema’s als verlies en klassenverschillen. Zo is het in onze film ook.”

Verschrompelende mannen

Welke thema’s wil hij dan aansnijden in Dust? “Ik wou iets vertellen over het twintigste-eeuwse manbeeld, en wat daarvan overblijft wanneer alles instort. Ik heb het zo vaak zien gebeuren: mannen die vallen en hun macht verliezen. Hoe kwaad ze dan worden, en hoe klein ze plots nog zijn. Ik ben opgegroeid in West-Vlaanderen van de jaren 90, waar mannen hun eigenwaarde haalden uit hun job, hun horloge, of de zetelbekleding van hun auto. Dat is nu stilaan aan het veranderen, voel ik aan de mannen rondom mij. Maar dat proces duurt lang, heel lang.”

Tijdens het schrijven haalde Tijssens naar eigen zeggen inspiratie uit een schilderij van Lucian Freud: “Een portret van Sam en Paul McLean. Twee mannen die lijken te verschrompelen in hun kostuum. Toen ik hen zag, dacht ik: dát zijn mijn personages.”

Tijssens noemt Dust knipogend zijn poging om “een zeer feministische film” te maken: “De weinige vrouwen die in het verhaal zitten, zijn veel sterker dan de mannen. Zij hebben hun eigenwaarde namelijk op een andere manier moeten opbouwen.”

Absurde humor

Ook op de set – als alles goed gaat, starten de opnames in het voorjaar van 2021 – zal een sterke vrouw de plak zwaaien: Anke Blondé, wier filmdebuut The Best of Dorien B. sinds vorige week in de bioscoop loopt. “Een film over twee alfamannetjes, geschreven door een Blankenbergse homo en geregisseerd door een vrouw, dat is toch perfect?”, lacht Tijssens. “Anke was ook de eerste die de rare humor in het verhaal zag. Ze heeft een gevoel voor de absurditeit van het leven, en een fijngevoeligheid die je niet vaak ziet.” Die lichte touch zal ook nodig zijn, weet Tijssens: “Want ik wil dat het een film wordt waar mensen naar gaan kijken, ook al gaat hij over twee mannen die door snot en modder moeten kruipen om een soort verlossing te vinden.”

De titel kan je op twee manieren lezen, zegt Tijssens: “In het Engels betekent het ‘stof’, want dat is wat er overblijft van het bedrijf na de crash. Maar ‘dust’ is ook West-Vlaams voor ‘dorst’. En dat is waarmee het allemaal begon: dorst naar iets méér in West-Vlaanderen. Die twee betekenissen dekken samen de lading.”