Gewezen Frans president Jacques Chirac (86) overleden
De voormalige Franse president Jacques Chirac is op 86-jarige leeftijd overleden. Dat heeft zijn familie aan het Franse persagentschap AFP laten weten. Chirac was president van Frankrijk van 1995 tot 2007. Hij was ook burgemeester van Parijs en tweemaal premier. Maandag houdt Frankrijk een dag van nationale rouw.
Lees nu
Johan Op de Beeck over Jacques Chirac (1932-2019): ‘Misschien wel de populairste president van Frankrijk ooit’
Chirac kampte al langer met gezondheidsproblemen en verscheen al jaren niet meer in het openbaar. Hij stierf in aanwezigheid van zijn familie.
Turbulente carrière
Chirac, die op 29 november 1932 in Parijs is geboren, werd in 1962 kabinetsmedewerker bij de toenmalige premier Georges Pompidou. In maart 1967 werd hij gekozen tot afgevaardigde van de gaullisten voor het rurale district Corrèze (in het centrum van Frankrijk).
Daarna vervulde Chirac een hele reeks ministerfuncties om in de jaren 1970 eerste minister te worden. Aan dat premierschap, onder president Giscard d’Estaing, kwam op 25 augustus 1976 een einde toen Chirac onder groot tumult opstapte. Hij had naar zijn gevoel te weinig ruimte om zijn functie naar behoren te kunnen uitoefenen.
In december 1976 richtte hij zelf de neogaullistische partij Rassemblement pour la Republique (RPR) op, waarvan hij meteen voorzitter werd. In maart 1977 werd hij burgemeester van Parijs, een functie waarvoor hij in in 1983 en 1989 herkozen werd.
Van 1986 tot 1988 was hij ook voor de tweede keer premier, tijdens een zogenaamde “cohabitation” onder de socialist François Mitterrand. Het was toen de eerste keer dat de president en regering niet tot de zelfde politieke strekking behoorden.
Chirac heeft verschillende pogingen ondernomen om president te worden. Bij zijn eerste gooi naar het presidentschap, in 1981, vergaarde hij slechts van 17,99 procent van de stemmen. Zeven jaar later probeerde hij het opnieuw, maar moest hij alweer een nederlaag incasseren. Hij behaalde in de tweede ronde 45,98 procent. Beide keren was het de socialist François Mitterand die zijn intrek mocht nemen in het Elysée.
In 1995 werd Chirac bij een derde poging uiteindelijk toch president. Na amper zes weken kreeg hij al internationale kritiek te verwerken, omdat hij beslist had nucleaire tests uit te voeren in de Stille Oceaan.
In die periode werd Chirac ook achtervolgd door verschillende corruptieschandalen. Maar mede dankzij zijn presidentiële immuniteit kon hij toen ontsnappen aan een gerechtelijke vervolging.
De schandalen speelden een rol bij de presidentsverkiezingen van 2002. In de eerste ronde haalde Chirac amper 19,88 procent van de stemmen. Maar hij kwam in de tweede ronde uit tegen de extreemrechtse kandidaat Jean-Marie Le Pen. Daardoor was hij verzekerd van de stemmen van links, dat onder de slogan “Votez Escroc, pas Facho” (“Stem op de oplichter, niet op de fascist”) opriep om Chirac te steunen. Hij kreeg in die tweede ronde dan ook 82,21 procent van de kiezers achter zich.
Tijdens zijn tweede ambtstermijn viel Chirac op het internationale vlak vooral op omdat hij in 2003 weigerde om een door de VS geleide invasie in Irak te steunen. In 2007 besliste hij zich geen kandidaat te stellen voor een nieuwe termijn als president. Uit peilingen was al gebleken dat drie vierde van de Fransen niet gewonnen was voor een nieuwe kandidatuur van Chirac. Hij werd dat jaar opgevolgd door Nicolas Sarkozy.
Nog in 2007 kwam Chirac opnieuw in opspraak, voor een zaak die dateerde uit zijn periode als burgemeester van Parijs. Hij zou toen 21 fictieve jobs hebben gecreëerd. De medewerkers werden betaald door de stad, maar werkten eigenlijk voor zijn partij.
Chirac werd door die zaak de eerste Franse ex-president die veroordeeld werd door de correctionele rechtbank. In december 2011 werd hij veroordeeld tot twee jaar cel met uitstel. Chirac liet achteraf weten dat hij de veroordeling onterecht vond, maar dat hij niet in beroep ging omdat zijn gezondheidstoestand dat niet toeliet.
De voorbije jaren moest hij verschillende keren in het ziekenhuis opgenomen worden omdat hij sterk verzwakt was. Hij verscheen amper nog in het openbaar.
Chirac was eerste minister onder de socialistische president François Mitterand en was daarmee de eerste premier in een zogenaamde “cohabitation”, waarbij president en regering niet tot de zelfde politieke strekking behoren.
Chirac stond bekend als een handige en charmante ritselaar. Van oorsprong was hij een overtuigd aanhanger van generaal Charles de Gaulle. Maar hij stond vooral bekend als een opportunist pur sang, die in zijn zucht naar de presidentiële macht bereid was met vele winden mee te waaien.
Zijn abrupte koerswijzigingen leverden hem bijnamen op als ‘Kameleon Bonaparte’ en ‘La Girouette’ (de windvaan). Na de bekendmaking van zijn overlijden hielden de Senaat en de Assemblée nationale een minuut stilte.
Juncker: ‘Politieke erfenis zal eeuwig blijven bestaan’
Zijn politieke erfenis voor Frankrijk en Europa zal eeuwig blijven bestaan. Dat heeft Jean-Claude Juncker, voorzitter van de Europese Commissie, laten weten na het overlijden van de Franse ex-president.
De Commissievoorzitter verliest een dichte persoonlijke vriend, aldus Junckers woordvoerster Mina Andreeva. “De voorzitter vindt geen woorden om zijn droefheid uit te drukken”, zei ze nog.
‘Groot Fransman’
“Jacques Chirac was een groot Fransman”, zegt huidig Frans president Emmanuel Macron. Hij “hield stilzwijgend van onze cultuur” en “hield erg van de mensen”, klinkt het in een reactie.
