Gestolen kunstschat duikt na 20 jaar op bij Ethiopische vluchteling

Volgens Brand, die door buitenlandse media vaak wordt omschreven als de ‘Indiana Jones van de kunstwereld’, gaat het om een bijzondere vondst. De kroon, die in 1780 werd gemaakt en miljoenen euro's waard is, werd in 1993 tijdens een feest gestolen uit de kerk waar het object al twee eeuwen lag. 

“Het is een zeer religieus land, dus dat zo’n kroon verdween hakte er wel in. Er zijn maar een stuk of twintig van deze kronen die een belangrijke symbolische functie hebben. Zo’n topstuk smokkel je niet zomaar naar Europa”, aldus de kunstdetective. Hij ziet voor zichzelf een rol als bemiddelaar tussen Nederland en Ethiopië om de kroon op de juiste manier terug te geven.


Maar hoe belandde de kroon in Nederland, en waarom duurde het zo lang voor dat duidelijk werd? Het verhaal begint in de jaren 90, als de Ethiopiër Sirak Asfaw als vluchteling naar Nederland komt en in Rotterdam gaat wonen. Zijn woning werd een trefpunt voor Ethiopische vluchtelingen en Ethiopiërs op doorreis.

Sirak ontdekte, zo heeft hij verklaard, dat één van die bezoekers een gouden kroon in een koffer had verstopt. Brand: “Hij had meteen door dat het Ethiopisch erfgoed was en sprak de man erop aan. Duidelijk was dat die het op de zwarte markt wilde verkopen. Sirak confisqueerde het werk en heeft de man de deur gewezen. Dat ging niet zomaar en leidde tot bedreigingen.”

Na zijn daad begreep Asfaw dat hij zich wel iets op de hals had gehaald. De schat teruggeven aan Ethiopië was geen optie, volgens Brand omdat daar destijds een gevreesd communistisch regime zat dat dit soort diefstaf waarschijnlijk mogelijk had gemaakt. “Dus hij wachtte op betere tijden.”

Die kwamen met een nieuwe en internationaal geprezen regering. Asfaw nam contact op met kunstkenner Brand om een teruggave te regelen. “Hij voelde zich opnieuw bedreigd door mensen uit Ethiopische hoek die mogelijk betrokken waren geweest bij de aanvankelijke diefstal. Het is een gevoelige tijd. Volgend jaar zijn daar parlementsverkiezingen en dit is een belangrijk stuk. Er zijn altijd risico’s dat mensen koste wat het kost die kroon in handen willen krijgen om goede sier te maken, of om hem stiekem weer te verkopen. Asfaw riskeerde alleen maar negativiteit terwijl anderen met die kroon wilden pochen.”

Brand zegt het stuk te hebben aangemeld bij de Nederlandse politie en overheid, ‘zodat iedereen weet wat er speelt’. De kroon wordt bewaard op een beveiligde plek. Volgens hem wil de vinder dat de kroon teruggaat naar Ethiopië. “Hij hoopt dat de kroon een symbool van eenheid kan worden.”