Een burger worden? Volgens deze Antwerpse school moet je ook dat leren, dankzij een Indiase levenslessenleraar

“We gaan een spelletje spelen. Van de 400.000 mensen die ik al heb onderwezen, heeft slechts een handvol het van mij gewonnen, zelfs toen ik het bij de Unesco deed.” De bijna veertig vijftienjarigen van het Stedelijk Lyceum Waterbaan kijken de Indiase ‘levenslessenlesgever’ Deepak Ramola argwanend aan. Ze zitten in een kring rond de kleine Indiase man die hen breed glimlachend aankijkt. 

Zijn accent en hoge stem zorgen voor de nodige hilariteit. “Die stem heb ik altijd al gehad”, zegt hij. “En toen ik daarmee gepest werd, stapte ik naar de jongen in een rolstoel op onze school. Ik vroeg hem hoe hij reageerde als mensen hem daarmee pesten. ‘Ik weet dat ik niet kan stappen. Kan je mij misschien nog iets leren over mezelf dat ik nog niet weet?’, zei hij.”

Ramola vond dat zo’n goede les dat hij ze opschreef. En daarna nog duizenden andere. Hij geraakte zo geboeid door levenslessen dat hij ze nu verzamelt onder de naam Project Fuel en daarmee de wereld rondtrekt. “Zelfs een kind van zeven kan een student van veertien helpen bij het overwinnen van zijn examenstress. Weet je hoe? Door te klappen.” Dat is ook wat Ramola vraagt aan de Antwerpse leerlingen: zo vaak klappen als het getal dat hij roept. “Eén”, illustreert hij. Een klasbrede klap volgt. “Twee.” Twee klappen. “Drie. Twee. Twee. Eén”, drijft hij het tempo op. “Nul.” De groep gaat de mist in en klapt gezamenlijk. “Weet je wat jullie fout doen? Jullie houden niet genoeg rekening met elkaar”, zegt hij na de zoveelste mislukte poging. Als bij wonder slaagt de groep er daarna meteen wel in.

Het is met zulke kleine spelletjes dat Ramola de levenslessen overbrengt. De vraag om de zevenentwintigste letter voor het alfabet te bedenken, toont dat grenzen in vraag gesteld kunnen worden. Een cartoon van de buurman leert dat je zelfbeeld niet overeenstemt met hoe anderen je zien. Maar hoe kan een Indiase man de Antwerpse leerlingen in godsnaam betere burgers maken? Hij wil de leerlingen doen inzien dat ze minstens evenveel van elkaar leren als dat ze gewoon op school kunnen leren. Ze moeten er wel voor openstaan.

Dat is ook het doel van het Antwerps stedelijk onderwijs. Het wil dit jaar niet alleen zelf een databank met levenslessen aanleggen, het geeft algemeen meer aandacht aan actief burgerschap. “We zitten hier nu eenmaal in een grootstedelijke context met veel diversiteit en ja, ook armoede”, zegt An Verlinden van het Team Actief Burgerschap. “We hebben hier 178 nationaliteiten”, zegt schepen van Onderwijs Jinnih Beels (sp.a), die de eerste les van Ramola meevolgt. “Voor wat we gemeenschappelijk hebben kijken we te vaak enkel naar het gemeenschappelijk verleden. Dat hebben we echter niet meer gemeen, het is de toekomst die we delen.”

In tegenstelling tot het Gemeenschapsonderwijs (GO!), dat burgerschap in een apart vak onderwijst, kiest het stedelijk onderwijs ervoor om dat thema over de verschillende vakken heen aandacht te geven. Zeven pilootscholen roepen zichzelf dit jaar uit tot ‘democratische school’. De komende jaren volgen nog vier thema’s: de wereld, rechtvaardigheid, diversiteit en vrede.

Ramola’s les vormt de start, al is zijn komst natuurlijk vooral een stunt. Eentje die wel werkt, zo blijkt uit de enthousiaste reacties van de leerlingen. Of die stunt daarna wordt doorgezet in resultaten, zal afhangen van de leerkrachten. Al hebben die er wel een goed oog op. “Te vaak nog denken leerlingen in hokjes”, zegt Nancy Van Dyck, die biologie geeft. “Wij willen hen doen inzien dat de leerstof van het ene vak ook van pas kan komen in een ander vak. Of zelfs buiten de school. We horen hier nog vaak ‘jullie Belgen’, waarop wij hen moeten uitleggen dat iedereen hier een Belg is.”