“Zeker 70 burgerdoden door Nederlands bombardement in Irak”

Het was een van de bloedigste aanvallen van de internationale coalitie in de strijd tegen IS. Een complete wijk in Hawija werd door het bombardement verwoest. In gebouwen en huizen rond de bommenopslagplaats zouden veel vluchtelingen hebben verbleven. Mogelijk was volgens NRC sprake van verouderde inlichtingen over het aantal omwonenden en de aanwezigheid van explosieven, maar de NOS heeft een Irakees gesproken die stelt informatie over omwonenden te hebben doorgegeven aan het Iraakse leger. Onduidelijk is of die informatie de Nederlandse luchtmacht heeft bereikt.

Volgens NOS en NRC heeft het Amerikaanse Pentagon bevestigd dat bij de aanval in de nacht van 3 juni zeventig burgers omkwamen. De NOS schrijft echter dat ooggetuigen spreken van veel meer doden, onder wie zeker 23 kinderen. Ook waren er honderden gewonden.

Het zogenoemde targeting-proces zou zeer zorgvuldig zijn geweest en er is een vrij kleine bom gebruikt. Het incident werd volgens het Pentagon zo groot door de enorme hoeveelheid munitie die in de fabriek lag, aldus de NOS. Volgens hen is het de eerste keer dat duidelijk wordt waar Nederland heeft gebombardeerd in Syrië en Irak en hoeveel burgerslachtoffers daarbij vielen. De internationale coalitie heeft met het oog op de nationale veiligheid en die van de vliegers afgesproken betrokkenheid van landen bij luchtaanvallen niet prijs te geven.

Het Openbaar Ministerie zou de zaak vorig jaar hebben onderzocht, maar tot de conclusie zijn gekomen dat er geen aanleiding was voor een vervolgonderzoek. Het Pentagon zou hetzelfde hebben geconcludeerd.

Het zou de eerste keer zijn dat duidelijk wordt waar Nederland heeft gebombardeerd in Syrië en Irak en hoeveel slachtoffers daarbij zijn gevallen. Het kabinet wil nog niets zeggen over de luchtaanval. Het wil voortaan wel proberen openhartiger te zijn over burgerslachtoffers die door Nederlandse aanvallen zijn gevallen, zegt defensieminister Ank Bijleveld.

Op het bloedige bombardement zegt Bijleveld “op dit moment” nog niet te kunnen ingaan. Op niet al te lange termijn hoopt ze meer te kunnen zeggen, als dat mogelijk is. Openheid moet de veiligheid van bijvoorbeeld militairen en hun families niet in de waagschaal brengen, benadrukt de minister. “We kijken op dit moment heel serieus naar de haalbaarheid om transparanter te zijn over onze luchtaanvallen in relatie tot burgerslachtoffers”, zegt Bijleveld. Ze besluit daarover nog voor het eind van het jaar. 

Meerdere partijen in de Nederlandse Tweede Kamer dringen al langer aan op meer openheid over burgerdoden. Partijen reageren vandaag geschrokken op het nieuws. Regeringspartij D66 en oppositiepartijen GroenLinks en SP eisen openheid van zaken van defensieminister Ank Bijleveld. “Als dit klopt is het een groot en heftig verhaal”, zegt SP’er Sadet Karabulut. “Dan heeft de minister een groot probleem.” 

Net als haar GroenLinks-collega Isabelle Diks heeft Karabulut meermaals specifiek gevraagd naar burgerslachtoffers. “Ongelooflijk dat de Kamer nu pas via de pers hoort dat bij een Nederlandse aanval zo onthutsend veel burgerslachtoffers zijn gevallen”, schrijft Diks op Twitter.