Jane Fonda (82) wil elke vrijdag gearresteerd worden

“Ik dacht aan Greta Thunberg en dit is het minste wat ik kan doen.” Jane Fonda kijkt recht in camera van CNN. Dat ze wel met een elektrische auto rijdt, recycleert en al het plastic uit huis bande, maar dat dat een startpunt moet zijn, geen eindpunt. En dat ze daarom besliste om haar bekendheid in te zetten om zo de klimaatzaak een hart onder de riem te steken. Ze zegt het met de kordaatheid van iemand die weet hoe de media werken en hoe je zorgt dat je boodschap gehoord wordt. “Dus verhuisde ik naar Washington en zal ik iedere vrijdag gearresteerd worden.”

Dat gebeurde vorige week vrijdag een eerste keer op de Fire Drill Fridays, de klimaatdemonstraties die wekelijks plaatsvinden in de hoofdstad van de VS. Op haar website toont ze foto’s die de wereld rondgingen. De eerste is er eentje van haar stiefkleindochter, Vasser Turner Seydel. Het onderschrift: ‘Vasser, being arrested…her first time’. De volgende foto is een van La Fonda, parmantig in een prachtige rode mantel en met zwart-wit geblokte baret op het hoofd. Altijd en overal is ze de best geklede vrouw in kilometers omtrek, ook wanneer ze geboeid wordt weggeleid door een agent. ‘Me being arrested…not my first time.’

Dat is een understatement. Fonda kent het gevoel van een handboei rond de pols als geen ander.

Boulimie

U bent nu even in de war? Dat kan. Wie aan Jane Fonda denkt, krijgt immers instant hallucinaties van zuurstokroze leggings onder flashy lycrabody’s. Lang voor Evi Gruyaert ons aan het lopen wilde krijgen en Adriene Mishler vrouwen overal ter wereld wilde bekeren tot het yogadom, kreeg Fonda de huismoeders al aan de aerobics. En óf ze daar succes mee had. Van de video’s met fitnessinstructies gingen er meer dan 17 miljoen over de toonbank en Fonda was er hoogstpersoonlijk voor verantwoordelijk dat de videorecorder, begin jaren 80 nog een absolute nieuwigheid, zijn ingang vond in huiskamers wereldwijd. Volgens Vogue magazine is de originele work-outroutine van Fonda uit 1982 overigens “tot op de dag van vandaag de beste fitness­les die er bestaat”.

Het zou ook kunnen dat u haar enkel kent als Grace, de gedistingeerde helft van Grace & Frankie, een recente Netflix-hit waarin Fonda en haar vriendin Lily Tomlin een zaakje beginnen met vibrators voor vrouwen op leeftijd. Of als Leona Lansing in The Newsroom. Beide rollen leverden haar een Emmy-nominatie op. Het zijn maar een paar hoogtepunten uit haar ‘tweede carrière’, die ze in 2005 hernam na 15 jaar op zelfgekozen acteerpensioen te zijn geweest.

Tegen dan was Fonda al decennia een naam als een klok. Om te beginnen had ze haar stamboom mee. Vader Henry was zelf een Oscarwinnende acteur, moeder Frances Ford Seymour een Canadese socialite. Zij stierf in 1950, Jane is dan amper twaalf, in een psychiatrische instelling drie maanden nadat Henry Fonda de scheiding aanvroeg. Jane krijgt aanvankelijk te horen dat haar moeder stierf aan een hartaanval; in een filmmagazine leest ze later dat het zelfmoord was. De stress maakt dat de jonge Jane dan voor het eerst – maar niet voor het laatst in haar leven – te kampen krijgt met boulimie.

Vanaf haar eerste filmrol in 1960 vestigde Jane Fonda haar eigen naam. Door Barbarella (1968) werd ze een icoon, daarna volgden rollen in klassiekers als They Shoot Horses, Don’t They? (1969) en won ze twee Oscars, telkens voor beste actrice: voor Klute in 1971 en Coming Home in 1978. En dan laten we de Emmy Award en een rist gewonnen Golden Globes en BAFTA’s nog buiten beschouwing.

Hanoi Jane

Maar behalve fitnessgoeroe en Hollywoodroyalty is Jane Fonda dus ook een activiste pur sang. Haar bekendste exploot leverde haar de fameuze bijnaam Hanoi Jane op. In 1972 bracht ze in volle Vietnamoorlog samen met een aantal andere activisten een bezoek aan Noord-Vietnam om te zien wat de gevolgen waren van de Amerikaanse bombardementen. Fonda werd er gefotografeerd bij een luchtafweergeschut van de Vietcong. Een beeld waar ze zich tot de dag van vandaag voor moet verantwoorden en zich al decennialang voor verontschuldigt. Een gigantische fout, noemt ze het, omdat het leek alsof ze zich tegen de Amerikaanse soldaten keerde.

Maar het weerhield de zus van acteur Peter Fonda en tante van diens acterende dochter Bridget er niet van om zich te blijven uitspreken over maatschappelijke thema’s. Ze stond op de eerste rij bij de anti-nucleaire protesten, verzette zich hevig tegen de oorlog in Irak, nam het op voor de native Americans, bezocht Israël en de bezette Palestijnse gebieden en strijdt voor de vrouwenrechten. Ook uit eigen ervaring: Fonda werd als kind misbruikt, gaf ze twee jaar geleden voor het eerst toe, en was later ook het slachtoffer van seksueel grensoverschrijdend gedrag in de filmindustrie.

Haar 79ste verjaardag vierde ze door te demonstreren tegen de aanleg van een oliepijplijn in Dakota. Haar exclusieve 80ste verjaardagsfeest (de belangrijkste sponsors dokten 100.000 dollar voor twintig plaatsjes aan tafel van het achtgangendiner, eentje voor ieder decennium van Fonda’s leven) was een fundraiser voor de Georgia Campaign for Adolescent Power & Potential – de organisatie die ze in de jaren 1990 zelf oprichtte voor de preventie van tienerzwangerschappen. En wat ze straks zal doen op haar 82ste verjaardag, weet ze ook al. “Dan zal ik gearresteerd worden”, wist ze afgelopen maandag te melden op CNN. 21 december valt immers op een vrijdag.

Om maar te zeggen: wanneer Fonda straks op de deuren van Capitol Hill zal kloppen om de Green New Deal te bepleiten, zoals ze van plan is, zullen de politici opendoen. Hanoi Jane is nog niet uitverteld.

Ware intimiteit

Het enige wat Jane Seymour Fonda niet meer zoekt te boosten, is haar liefdesleven. Drie keer was ze getrouwd. Eerst met de Franse regisseur Roger Vadim (1965-1973), met wie ze dochter Vanessa Vadim kreeg. Drie dagen nadat de scheiding met Vadim voltrokken werd, huwde ze politiek activist en auteur Tom Hayden (1973-1986). Samen kregen ze een zoon, acteur Troy Garity, en adopteerden ze een dochter, de activiste Mary Luana Williams. Overigens: als u wilt weten hoe diep dat militantisme van Fonda gaat: haar oudste zoon en dochter vernoemde ze naar politieke activisten, haar adoptiedochter kwam uit een gezin van Black Pantherleden.

In de jaren 90 trouwde Fonda opnieuw, deze keer met tv-tycoon en CNN-oprichter Ted Turner. Hun huwelijk hield tien jaar stand. Daarna had de Oscarwinnares nog een langdurige relatie met muziekproducer Richard Perry. Een relatie die haar veel voldoening gaf, vertelde ze jaren geleden aan The Sun: “Ware intimiteit met een man, ik wist niet wat dat was. Ik wilde dat absoluut nog ontdekken voordat ik stierf”, zei ze toen. En dat is gelukt. “Ik had nooit zo’n bevredigend seksleven als nu op mijn 74ste. Toen ik jong was kende ik zo veel remmingen, ik wist niet wat ik verlangde.”

Aan Hello! Magazine lichtte ze dat nader toe: “Ik was altijd een moedige vrouw die het opnam tegen de politieke macht. Maar mannen, dat was iets anders. Ik was een kameleon, de vrouw die ze wilden dat ik was.” De schuld daarvoor is bij haar vader te zoeken, denkt Fonda. “Ik wil geen goedkope analyses maken, maar wanneer je zoals ik een vader hebt die niet in staat is om zijn gevoelens te uiten en je een leven lang zegt dat niemand je ooit graag zal zien wanneer je niet perfect bent, dan laat dat littekens achter.”

De relatie met Perry liep desondanks spaak in 2017. En een nieuwe relatie zit er dus niet meer in, liet Fonda vorig jaar bij de voorstelling van haar film Book Club weten in haar gekende rechttoe rechtaan stijl. “Ik ben 80. De winkel is dicht daar beneden.”