Zwitserland trekt vandaag naar de stembus. Doen de groenen hun intrede in de regering?

De Zwitsers verkiezen de 200 leden van de Nationale Raad (lagerhuis) op basis van een proportionele stemming, en de 46 leden van de Kantonsraad (hogerhuis) via een meerderheidssysteem. Op 11 december verkiezen de parlementsleden de zeven ministers die de regering zullen vormen.
Al sinds eind jaren vijftig verdelen vier grote partijen (de rechts-populistische SVP/UDC, de socialistische PS/SP, de rechtse liberaal-radicale PLR/FDP en de christendemocraten PDC/CVP) de ministerposten onder elkaar, volgens de "magische formule" waarbij de drie grootste partijen elk twee ministerposten krijgen en de vierde partij eentje.

Bij de vorige verkiezingen in 2015 werd de anti-immigratiepartij SVP/UDC de grootste met 29,4 procent van de stemmen, gevolgd door de socialisten (18,8 procent), de PLR/FDP met 16,4 procent en de christendemocraten met 11,6 procent. De Groenen (GPS/PES) haalden bij de vorige verkiezingen 7,1 procent en de groen-liberale partij (GLP/PVL) 4,6 procent. 

Volgens een peiling van begin deze maand door de openbare omroep RTS, zou SPV/UDC de grootste blijven met 27,3 procent, terwijl de groenen en de groen-liberalen respectievelijk 10,7 procent en 7,3 procent zouden halen. De 18 procent die de groene partijen volgens de peilingen tezamen halen is meer dan de 15,2 procent van PLR/FDP en de 10,6 procent van de PDC/CVP, wat een lichte bocht naar links voorspelt in de Nationale Raad. Afgaande op de peilingen worden de Groenen zelfs groter dan de christendemocraten, wat de groene partij mogelijk een ministerpost zou opleveren.

"Peilingen tonen aan dat de klimaatverandering de grootste bezorgdheid is geworden van de Zwitsers, terwijl de migratieproblematiek die in 2015 centraal stond, veel minder belangrijk is geworden", zegt politicoloog aan de universiteit van Genève, Pascal Sciarini. 

Ondertussen hebben verschillende Zwitserse kantons de klimaatnoodtoestand uitgeroepen en namen tienduizenden jongeren deel aan de klimaatstakingen. Bij verschillende lokale verkiezingen konden de groenen al profiteren van die aandacht voor het klimaat, ook vanwege een sterke mobilisatie van jongeren en vrouwen, aldus politicoloog Martina Mousson van peilinginstituut gfs.bern. 

"In Zwitserland is de mobilisatie essentieel om punten te scoren, aangezien heel weinig mensen van partij veranderen. Voor de jongeren moet er een specifiek thema of evenement zijn om te gaan stemmen", aldus Mousson.
De opkomst voor de parlementsverkiezingen in Zwitserland is, mede door de hoge voorspelbaarheid van de resultaten, over het algemeen redelijk laag, met ongeveer de helft van de kiesgerechtigden die hun stem uitbrengen. Volgens de Zwitserse krant Le Temps hebben meer Zwitsers dan anders vervroegd hun stem uitgebracht, wat zou kunnen wijzen op een iets hogere opkomst. Het is echter geleden van 1970 dat nog meer dan de helft van de kiesgerechtigden naar de stembus trok.

GLP/PVL-vicevoorzitter Lisa Mazzone benadrukt dat haar partij veel potentieel heeft bij de mensen die normaal niet gaan stemmen, en dan vooral de jongeren. Andere partijen hebben echter ook hard ingezet op de strijd tegen de klimaatverandering. Enkel de rechtspopulisten van SPV/UDC laakten een "klimaathysterie" in het land.

Toch is de ministerpost voor de groenen nog lang niet zeker. Indien de partij al de op drie na grootste wordt in de Nationale Raad, moeten ministers nog steeds de goedkeuring krijgen van beide kamers van het parlement. En het meerderheidssysteem in de Kantonsraad bevoordeelt traditioneel de centrumrechtse partijen.