Wat in Ecuador lukte met een volksopstand, kan ook in Chili

In Zuid-Amerika zijn de afgelopen weken op meerdere plekken onlusten uitgebroken onder jongemannen die betere economische vooruitzichten eisen. In Chili en Haïti gaat het er nu fel aan toe. In Ecuador lijkt de rust teruggekeerd na een akkoord tussen de president en protestleiders.

De ogen van de internationale media zijn vooral op Chili gericht, een van de rijkste landen van Zuid-Amerika. Relatief onverwachts is daar een volkswoede ontstoken nadat de regering twee weken geleden een tariefverhoging voor het openbaar vervoer aankondigde. Afgelopen weekend kwam het ondanks een uitgeroepen noodtoestand tot een geweldsexplosie waarbij zeker vijftien doden vielen.

‘Oorlog’

Maandag gingen de protesten verder. Gemaskerde mannen begaven zich op straat en riepen om het aftreden van president Sebastián Piñera. Wanhopige middenstanders, mensen met lage pensioenen en hoge leningen, mengen zich onder de woedende anarchistische studenten die het einde van het kapitalistische systeem eisen. Militairen en politieagenten proberen de groepen met waterkanonnen en traangas uit elkaar te drijven.

President Piñera sloeg maandag een constructieve toon aan. Een dag eerder zei hij nog met zijn leger “een oorlog te voeren tegen een meedogenloze vijand”. Nu sprak hij over “kleine groepen vandalen” die in het land actief zijn. Hij zegt te werken aan een sociaal akkoord om de sociale ongelijkheid in het land aan te pakken. Dat moet volgens hem lukken met een goedkopere gezondheidszorg en betaalbare medicijnen.

Piñera probeert daarmee te bereiken wat de Ecuadoraanse president Lenin Moreno eerder deze maand lukte. Die wist grootschalige protesten in zijn land tot rust te brengen door een deal te sluiten met inheemse protestleiders. Hij trok een streep door aangekondigde bezuinigingsmaatregelen. De onrust ging direct liggen. Maar het is de vraag of ook Piñera dat zo makkelijk voor elkaar krijgt. Zaterdag zei hij af te zien van het duurdere metrokaartje, maar het hielp niets.

Haïti

Mogelijk kijken de jongemannen uit de Latijns-Amerikaanse landen naar elkaars protesten, en zien ze hoeveel er te halen valt met fel verzet. De Chilenen zullen zeker inspiratie hebben gehaald uit het succes van de oproeren in Ecuador. Ook de Catalaanse separatistische opstand in Spanje zal hen inspireren. Chili is zeer op Spanje georiënteerd.

In Haïti ligt het anders. Aanhoudende economische en politieke malaise zorgt daar al jaren voor onrust. Demonstranten betichten president Jovenel Moise ervan betrokken te zijn bij grootschalige corruptieschandalen. Ook houden ze hem verantwoordelijk voor de slecht draaiende economie.

De afgelopen weken is de situatie in Haïti tot een dieptepunt gezonken. Er vielen minstens 30 doden door rellen tussen demonstranten enerzijds en sympathisanten van de regering en politieagenten anderzijds. De spanning wordt mee veroorzaakt doordat brandstoffen onbetaalbaar zijn geworden. Veel ziekenhuizen en bedrijven hebben hun deuren gesloten. Inwoners spreken van een staat van wetteloosheid.