Celibaat op de helling door nijpend tekort aan priesters in Zuid-Amerika

Door vóór het eindvoorstel van de zogenoemde Amazone-synode te stemmen, is het voor paus Franciscus opeens mogelijk in de toekomst getrouwde mannen tot priesters te wijden. Daarmee is, na een millennium vol onthouding, een begin gemaakt met de afschaffing van het celibaat.

De Amazone-synode was een speciaal georganiseerde bisschoppenconferentie over de toekomst van de kerk in het Amazonegebied – een gebied dat negen landen bestrijkt en waar zo’n nijpend priestertekort heerst dat sommige gelovigen wel een jaar moeten wachten voor ze te biecht kunnen gaan. 

Gemiddeld is er één priester per achtduizend gelovigen, waardoor 85 procent van de parochies faalt om wekelijks een mis op te dragen. Het gevolg: de kerk verliest er in snel tempo zieltjes, ook omdat protestantse zendelingen steeds vaker bekeringscampagnes organiseren.

Simpele oplossing

Een fiks probleem dus, waarvoor volgens een aantal lokale priesters een relatief simpele oplossing bestaat. Omdat het celibaat voor veel oorspronkelijke bewoners een belemmering vormt om priester te worden, is het probleem opgelost zodra de kerk toestaat dat oudere, gerespecteerde, maar ook getrouwde mannen uit de lokale gemeenschappen priester worden.

Na drie weken vergaderen stemde twee derde van de bijna tweehonderd aanwezige bisschoppen met het voorstel. 

Ook riep een meerderheid op tot verder onderzoek naar de mogelijke aanstelling van vrouwelijke diakens (assistenten van priesters) in afgelegen gebieden – een zo mogelijk nog controversiëler besluit, dat het Amazonegebied definitief zou opwaarderen tot een laboratorium voor de katholieke kerk.

Historische maand

De kerk is een, naar moderne maatstaven, buitengewoon langzaam instituut – wie bezig is met het eeuwige, meet vooruitgang nu eenmaal niet met de gelimiteerde duimstok van het heden. Het is dus nog totaal onduidelijk welke resultaten straks uit dat laboratorium zullen rollen. 

Aan de ene kant is het denkbaar dat de beslissing over gehuwde priesters op zo veel weerstand in de kerk zal stuit dat het plan totaal mislukt. Maar het is ook goed mogelijk dat historici later zullen concluderen dat oktober 2019 een van de belangrijkste maanden uit de kerkgeschiedenis was, omdat een begin werd gemaakt met het afschaffen van het celibaat.

Precedent

Hoewel het tijdens de synode herhaaldelijk ging over een ‘hoge uitzondering’, die enkel geldig is voor de meest afgelegen gebieden in het Amazonegebied, schept de beslissing wel degelijk een precedent voor andere ontkerkelijkte gebieden. 

Vanwege die gedachtesprong leidde de uitkomst van de conferentie dit weekend tot buitengewoon sterke tegenstand onder de meest conservatieve gelovigen. Zij noemden de uitkomst ‘ketters’.

Paus Franciscus moet de voorstellen nog goedkeuren, maar toonde zich bij de opening van de synode al voorstander van het idee getrouwde priesters voortaan toe te laten. Naar verwachting komt hij eind dit jaar met een formeel antwoord.