Waarom steeds meer bedrijven Facebooks digitale munt libra laten vallen

Het is de natte droom van Facebook: een app zijn waar iedereen zijn foto’s deelt (met Facebook en Instagram), met elkaar communiceert (dankzij Whatsapp), spullen verkoopt (op Facebook Marktplaats) en uiteindelijk die spullen betaalt met een digitale munt (libra). Die droom bestaat al in China en heet WeChat. Die app lijkt heel sterk op Facebook en Whatsapp en heeft een geïntegreerde betaalapp die met de Chinese munt werkt. Om de taxi te betalen, gebruiken de Chinezen geen bankapp zoals bij ons, maar WeChat. "Dat wil ik ook", moet Zuckerberg gedacht hebben, en hij creëerde de libra, een munt die alleen digitaal bestaat.

Toen Facebook de libra in juni aankondigde, heerste een optimistische stemming. Grote bedrijven zoals Paypal (pioniers op vlak van betalen via het internet), Mastercard en Visa verzamelden zich rond de Libra Association, een groep van bedrijven die Facebook beloven om de libra als betaalmiddel te gebruiken.

De libra werd vorig jaar aangekondigd en gaat normaal gezien volgend jaar in gebruik. De digitale munt wordt in Whatsapp en Facebook Messenger geïntegreerd en komt ook als aparte app. Het idee van Facebook is om aan de gebruikers een middel te geven om transacties op het internet te betalen. 

Facebook maakt zich sterk dat volgend jaar, bij de lancering, 100 bedrijven in de associatie zullen zitten, maar voorlopig lijkt dat niet te lukken, want na het vertrek van Paypal, Visa, Mastercard en Booking.com zitten nu nog maar 22 bedrijven in de Libra Association. Onder hen wel technologiereuzen zoals Spotify, Uber en Vodafone. Zij geloven nog altijd in de libra, maar het vertrek van vooral Visa en Mastercard is geen goed teken. 

Het zijn trouwens niet alleen bedrijven die afhaken. De Franse president Emmanuel Macron en de Duitse bondskanselier Angela Merkel kwamen in september met een gezamenlijk statement. Voor hen is de libra niet welkom. De Franse minister van Financiën, Bruno Lemaire, ging vorige week nog een stapje verder. Hij wil samen met Duitsland en Italië een plan uitwerken om de libra te weren uit Europa. 

Waarom? Om te begrijpen waarom deze landen allergisch zijn voor de digitale munt van Zuckerberg, moeten we even kijken hoe die munt werkt. In tegenstelling tot andere cryptomunten zoals de bitcoin, waarvan de waarde losstaat van bestaande, reële munten, is de waarde van de libra gelinkt met een korf van internationale munten. En dat zien grote landen niet zitten. Zij vinden dat alleen onafhankelijke staten het recht hebben om een munt te creëren en te beheren. 

Facebook heeft naar eigen zeggen nochtans nobele bedoelingen met zijn digitale munt. In veel arme landen hebben mensen geen toegang tot banken, laat staan een digitaal betaalmiddel. Daarom wil de socialemediareus hen een digitale portefeuille en munt geven waarmee ze zaken kunnen doen. 

En met 2,4 miljard gebruikers bereikt Facebook een belangrijk deel van de wereldbevolking. Hoewel  Facebook belooft dat de libra niet zal worden opgedrongen aan de gebruikers en dat de digitale munt geen toegang zal hebben tot de privégegevens, gelooft de Franse minister Lemaire daar niet in. “We moeten onder deze omstandigheden de ontwikkeling van de libra in Europa tegenhouden”, zei hij afgelopen weekend.

Lemaire ziet het niet zitten dat een privéonderneming met zoveel toegang tot onze privégegevens een munt ontwikkelt die een invloed kan hebben op het internationale geldverkeer. Want wat als terroristen en criminele bendes hun transacties met de libra betalen? Dan moet je als overheid bij een privébedrijf aankloppen om die gegevens vrij te geven. Dat ziet Lemaire niet zitten. 

Hiermee verwoordt de Franse minister van Financiën het wantrouwen dat bedrijven en overheden voelen bij de digitale munt van Facebook. Zij zien het niet zitten dat de socialmediareus, die al zoveel weet over ons, nu ook nog eens in onze portemonnee zit. Want zo geef je nog meer macht aan een bedrijf dat al zoveel macht in handen heeft. 

Bovendien heeft Facebook geen al te beste reputatie als het gaat over privacy. Het Cambridge Analytica-schandaal, waarbij de socialenetwerksite gegevens van miljoenen mensen doorspeelde aan een bedrijf, zit bij velen nog fris in het geheugen. Facebook beseft dat en probeert er dan ook alles aan te doen om van dat schandaal af te raken. CEO Mark Zuckerberg benadrukte tijdens zijn hoorzitting in het Congres dan ook verschillende keren dat zijn bedrijf stappen heeft genomen om de privacy van de gebruikers te beschermen. "De libra staat los van Facebook", beklemtoonde Zuckerberg.

Het feit dat Facebook met een eigen munt komt, is anderzijds wel een logische evolutie. We regelen steeds meer aankopen met onze smartphone. Soms scannen we een QR-code (een unieke code waarmee we een transactie betalen) in de winkel en soms betalen we een aankoop online met onze bankapp. Facebook ziet hier een grote kans en wil hier met een eigen betaalmiddel - ook letterlijk - munt uit slaan. Ook andere technologiebedrijven gaan die weg op. Eerder dit jaar lanceerde Apple de Apple Card. Een zeer hippe (digitale) kredietkaart, die weliswaar nog met klassieke munten - in dezen gaat het om dollars - werkt. 

Er is nog een reden waarom Facebook zo graag een eigen digitale munt wil: China. De Chinese technologiereuzen Tencent (eigenaar van WeChat) en Alipay (van de Chinese retailreus Alibaba) hebben samen 1,7 miljard gebruikers die hun betaalapps gebruiken. Ze zijn bovendien van plan om op termijn een Chinese digitale munt te gebruiken. De invloed van Tencent en Alibaba is gigantisch in China en Azië. Facebook weet dat het gebruik van digitaal geld de komende jaren alleen maar zal toenemen, en Zuckerberg vreest dat de Chinezen vrij spel zullen krijgen als het Westen de libra tegenhoudt.

Het is duidelijk dat de grote technologiereuzen zich in het vaarwater van de banken begeven. Die zien dat natuurlijk niet zitten en zien vooral een dreiging vanuit de technologiesector. Het feit dat Mastercard en Visa uit het project stappen heeft vooral te maken met de macht van de bankenlobby.

Maar de vraag blijft: hebben we nood aan een betaalmiddel dat geïntegreerd is in Whatsapp en Facebook? Willen we dat wel? Dat een app als WeChat werkt in China, hoeft niet noodzakelijk te betekenen dat dit bij ons ook het geval is. In China hebben de mensen leren leven met het feit dat de overheid en bedrijven volledige toegang hebben tot hun persoonsgegevens. In Europa en de VS ligt dat enigszins anders. En met een schandaal zoals Cambridge Analytica heeft Facebook getoond dat het niet de beste leerling van de klas is. 

Zuckerberg heeft dus nog enkele obstakels te overwinnen om van zijn digitale munt een succes te maken. Of hem dat lukt, is nog verre van zeker. 

Bij het begin van de hoorzitting benadrukt Mark Zuckerberg dat hij goede bedoelingen heeft met de libra. Bekijk de video hier: