Hersenwetenschapper Steven Laureys meet eigen breinactiviteit tijdens marathon van New York

“Ik ga afzien”, zo zei professor Steven Laureys (UZ Luik) een dag voor hij aan de marathon van New York begon en waar hij uiteindelijk ongeveer vijf uur over deed. “Ik heb wel getraind, maar mijn startconditie was slecht.”

Toch deed de wereldvermaarde neuroloog met succes mee, samen met zoon Hugo. Want het was voor Laureys niet alleen een leuke vader-zoonervaring en heel lang lopen samen met ruim 50.000 anderen in de Big Apple, maar ook een bijzonder stukje experimenteel hersenonderzoek. Daardoor vielen vader en zoon nogal op in de massa: ze liepen allebei met elektroden op het voorhoofd geplakt.

Vader Laureys is als onderzoeker gebeten door baanbrekend hersenonderzoek. Zo oogstte zijn team onder andere wereldfaam met onderzoek waaruit bleek dat 40 procent van de patiënten die na een coma in een ‘vegetatieve status’ verkeren eigenlijk minimaal bewust zijn.

Hersenfuncties en -activiteit meten en die gegevens zinvol interpreteren is ook de uiteindelijke bedoeling van Laureys’ opmerkelijke deelname aan de marathon van New York, de grootste ter wereld. “Dat sporten goed is voor de gezondheid, weten we wel”, zegt Laureys. “Maar recente wetenschappelijke studies tonen aan dat sporten ook onze cognitieve functies verbetert, stress en angst vermindert en zelfs het proces van mentale veroudering kan vertragen.” Sporten is ook in verband gebracht met meer volume in de hippocampus, wat bij jongens tot minder depressieve symptomen leidt.

“Maar over de precieze impact van sport op ons mentale welzijn is nog niet veel bekend, zowel in de wetenschap als bij het publiek. Er is meer onderzoek nodig om uit te vissen hoe het verband tussen sport en mentaal welbevinden eruitziet”, zegt Laureys. Metingen tijdens een inspanningen zijn een stuk van die puzzel. De tour de force van de professor en zijn zoon moet nieuwe technologische toepassingen om dat te doen een duw in de rug geven.

Laureys werkt daarvoor samen met drie ingenieurs, twee gespecialiseerde bedrijven en de Universiteit van Tel Aviv. Dankzij de elektroden op hun hoofd is hun hersenfunctie tijdens de extreme fysieke inspanning gemeten en geanalyseerd. “Dat laatste is nog niet gedaan en maakt een relevant deel uit van het onderzoek naar de impact van sport op onze hersenen”, zegt Laureys.

Maar hersenmetingen terwijl je loopt zijn technisch veel ingewikkelder dan je hartslag meten, want voortdurend bewegen en zweten kan de metingen verstoren, en tijdens het lopen van een marathon veroorzaken de actieve spieren meer elektrische activiteit dan de hersenen. 

Maar die hindernissen wisten de technici te overwinnen, waardoor informatie over de hersenactiviteit van de twee hardlopers live te volgen was via het internet.

“We gaan in de toekomst niet alleen onze hartslag en snelheid meten, maar ook wat sporten met onze hersenen doet”, zegt Laureys. Dat is relevanter dan het misschien klinkt, zo benadrukt hij. “Met dit experiment willen we mensen ook wijzen op het belang van sport voor ons mentaal welzijn. Dat is te weinig bekend, zo merk ik als arts. Mensen willen pillen. Soms is dat nodig en het is erg goed dat medicatie bestaat, maar we laten sport als middel tegen mentale problemen veel te veel onbenut. Het is zelfs zo dat wie kampt met migraine, slapeloosheid, burn-out, depressie of angsten het advies krijgt vooral te rusten. Dat moet anders. Bij mensen die anders automatisch pillen zouden krijgen, schrijf ik nu vaker sport voor, met goed resultaat.” 

Omdat dat te weinig bekend is, wil de neuroloog een opvolger schrijven voor zijn bestseller over meditatie; een boek waarin hij voor een breed publiek de weldaden van sport voor het brein uit de doeken zal doen. Laureys: “De marathontraining helpt me alvast dat hoge werktempo bij te benen.”