Miljarden voor gascentrales: wie krijgt straks de rekening?

“Dit mechanisme kan ons door de jaren heen miljarden euro’s kosten. De afscheidnemende minister, die niet eens steunt op een meerderheid in het parlement, moet ons vertellen waar ze dat geld vandaan wil halen”, vindt Bert Wollants, de energiespecialist van N-VA. 

“Het is problematisch dat Marghem geen openheid geeft”, beaamt collega Tinne Van der Straeten (Groen). “Ze wimpelt onze vragen af.” 

Kernuitstap

Straks, tegen 2025, moeten de zeven kerncentrales in ons land voorgoed hun deuren sluiten. Om de stroombevoorrading te verzekeren na de kernuitstap wil Marghem energiebedrijven subsidiëren om nieuwe gascentrales te bouwen. 

Concreet wil ze twee veilingen organiseren – in 2021 en 2024 – waar de bedrijven tegen elkaar moeten concurreren om steun te krijgen. Wie het meeste stroom kan leveren tegen de laagste prijs wint. Onder meer in Frankrijk en Polen bestaan al gelijkaardige systemen.

Europa moet zijn goedkeuring geven voor de invoering van het Belgische steunmechanisme. Het gaat om een tijdrovende procedure. Marghem drukt er daarom op dat de wetteksten eind december naar Europa moeten. Anders komt de planning in gevaar.

Maar anderhalve maand voor de deadline bestaat er nog grote onduidelijkheid over het steunmechanisme. Over de technische uitwerking ervan. Tijdens een hoorzitting in het parlement woensdag waarschuwde energiewaakhond CREG herhaaldelijk voor oversubsidiëring van de energiebedrijven. “De oplossing van het probleem mag niet duurder zijn dan het probleem zelf”, benadrukte directeur Andreas Tirez. 

Een van de grootste zorgen is dat de overheid in 2021 dure langetermijncontracten (tot 15 jaar) zou aangaan met energiebedrijven om stroomtekorten te vermijden in 2025, meteen na de kernuitstap. Terwijl het bevoorradingsprobleem in de jaren daarna wellicht zal verkleinen. Tegen 2030 zou het probleem bijna verdwenen zijn.

Opties

En dan zijn er nog de vragen over de financiering van het steunmechanisme. De totaalkost zou ergens tussen 5 miljard en 14 miljard euro liggen. 

Gezinnen en bedrijven zullen moeten bijdragen: dat staat vast. Maar hoeveel of hoe? Dat weet niemand. Er liggen drie opties op tafel om de subsidies door te rekenen in de stroomfactuur. Via de nettarieven, via een speciale heffing of via de stroomleveranciers. 

Marghem wil nog niet zeggen welke optie ze verkiest. Ze zal de gevoelige zaak eerst binnen de uittredende regering bespreken. Tot onvrede van de parlementsleden dus. Die willen hun zeg krijgen in de beslissing.

Groen wil bijvoorbeeld een vierde optie bekijken: het steunmechanisme deels financieren met de opbrengsten van de nucleaire bijdrage – de taks op de kerncentrales. Van der Straeten: “Zo worden de energieconsumenten ontzien.”

Kris Verduyckt (sp.a) voelt zich “heel ongemakkelijk” bij de gang van zaken. “Ik vrees dat minister Marghem dit miljardendossier er op een drafje wil doordrukken. Het risico op oversubsidiëring stijgt zo.”