‘Je laat toch geen vrouw verkracht worden voor de camera’s?’

Het publiek morde bij het laatste seizoen van Temptation Island. Deelnemers gingen ‘de temptation niet aan’. Ondanks de trukendoos die ter beschikking was – alcohol, een listige montage, een worstelpartij in stringbikini – viel er weinig te beleven.

In Nederland heerste dezelfde teneur. Daar wilde de ‘ultieme datingshow’ De Villa op de Nederlandse zender RTL 5 iets aan veranderen. Acht schaars geklede vrijgezellen werden wekelijks in een villa in Lloret de Mar gedropt.

De aflevering van vorige week leidde ertoe dat RTL 5 de stekker uit het programma trok vanwege seksueel grensoverschrijdend gedrag. Op de beelden was te zien hoe een man de onderbroek van een dronken vrouwelijke deelnemer die slapend in bed lag opzij probeerde te trekken, waarna hij bovenop haar kroop.

Een week later communiceert RTL dat alle ‘guilty pleasure’-programma’s op zijn zenders en de streamingdienst Videoland voor onbepaalde tijd opgeschort zijn. Ook het nieuwe seizoen van Temptation Island. Op de sociale media regent het protest, omdat de zender “aanranding normaliseert”, zoals een twitteraar het verwoordt.

“De programmamakers hadden er duidelijk niet eens bij stilgestaan”, zegt Liesbeth Kennes, expert inzake seksueel geweld. “Er was geen toestemming, en dat maakt het verschil om te bepalen of het om seksueel geweld gaat of niet.”

Onafhankelijk onderzoek

Het is niet de eerste keer dat een realityshow zich verbrandt. In de Spaanse versie van Big Brother werd in 2017 een mannelijke deelnemer uit het huis gekegeld na verkrachting. Intussen zijn niet-uitgezonden beelden opgedoken waarop blijkt dat het slachtoffer in de ‘dagboekkamer’ geconfronteerd werd met de beelden.

Het signaal dat RTL nu zendt, is uniek, zeker omdat ook de hand in eigen boezem wordt gestoken. Dat #MeToo intussen een kleine revolutie heeft ontketend, is daar wellicht niet vreemd aan.

Uit intern onderzoek van het mediabedrijf zou blijken dat het productiehuis Blue Circle deelnemers aanspoorde tot grensoverschrijdend gedrag. Twee van de eigen medewerkers zijn op non-actief gesteld.

“Er zijn ethische grenzen overschreden in het productieproces, maar ook bij ons intern”, zegt RTL-programmadirecteur Peter van der Vorst in de Volkskrant. De Nederlandse zender wil ook via een onafhankelijk bedrijf onderzoeken hoe dit soort incidenten in de toekomst voorkomen kan worden.

Bij VIJF blijft het nieuwe seizoen van Temptation Island voorlopig gewoon in de programmatie staan. Ook het moederhuis SBS gaat voorlopig geen programma’s schrappen.

Betere begeleiding

In Nederland wordt nu druk gespeculeerd over het einde van ‘guilty pleasures’ waarin seksuele verleiding en sloten alcohol de hoofdrol spelen. Ook bij ons vinden experts dat op zijn minst vragen te stellen zijn bij de manier waarop ze gemaakt worden.

“Is dit wel het beeld over seks en relaties dat we willen meegeven?”, vraagt Kennes. “We zijn in onze maatschappij net sterk op zoek naar waar de grenzen liggen. Dan helpen deze programma’s echt niet.”

Op deze manier is het nog lang wachten voor er een kentering komt in de maatschappij, denkt ook Eline Van Hooydonck van PUNT. vzw, een organisatie die werd opgericht na de dood van Julie Van Espen. De makers moeten voor haar hun verantwoordelijkheid opnemen ten opzichte van de deelnemers en hen beter beschermen. “Ik denk dat de deelnemers beter begeleid kunnen worden door psychologen of seksuologen”, zegt ze. “In die zin vond ik het wel goed dat Goedele Liekens met de deelnemers van Temptation Island in gesprek ging bij Goedele on top.

Sofie De Graeve van de feministische organisatie Furia noemt het schrappen van de programma’s een brug te ver, maar vindt het ook onbegrijpelijk dat de makers niet ingrijpen als ze zien dat het fout loopt. “Je laat toch geen vrouw verkracht worden voor de camera’s?”, zegt De Graeve. “Dat kun je toch niet laten passeren?”