De geloofwaardigheid van België als NAVO-bondgenoot staat op de helling

In een verslechterende veiligheidscontext houden vandaag staatshoofden en regeringsleiders van de NAVO-lidstaten een “Leaders Meeting” in Londen. Uit de benaming reeds blijkt dat het geen reguliere topontmoeting wordt: de NAVO is beducht voor dreigend onweer…

De enige werksessie van de leiders zal vooral over de lasten, de lasten en dus over de lasten van het bondgenootschap gaan. Onderwerpen zoals een verhoging van de algehele paraatheid, de relaties met Rusland en China, Syrië (o.a. foreign terrorist fighters (FTF)), en de aanpassing van de Alliantie aan nieuwe technologieën (zoals big data, artificiële intelligentie, G5,…) staan hoogstwaarschijnlijk op de agenda, maar op voorhand is het duidelijk dat er tijdens één werksessie onvoldoende tijd zal zijn om deze onderwerpen ten gronde te bediscussiëren zoals de leiders dit in het verleden wel uitgebreid deden.

De NAVO als organisatie stelt het na 70 jaar nog altijd wel, maar het fundament van de Alliantie, de trans-Atlantische band onder de lidstaten, het vertrouwen, is vandaag in een zeer bedenkelijke toestand omwille van de vele geschillen tussen de transatlantische bondgenoten.

Ook de Europese doelstelling inzake “strategische autonomie” en de Amerikaanse perceptie dat Europese defensie-initiatieven (met name het Europese defensiefonds en de permanente gestructureerde samenwerking) Amerikaanse firma’s uitsluiten, voeden het Amerikaanse ongenoegen. Dit keer wakkert de Amerikaanse houding interne verdeeldheid aan, terwijl Washington in vroegere interne crisissen doorgaans voor de noodzakelijke rust zorgde binnen het bondgenootschap.

Omdat de EU verre van in staat is het vacuüm van een eventueel verdwijnen van de NAVO in te vullen, beschikken de Europese landen niet over een militair en politiek “plan B” voor hun Europese veiligheid en verdediging. Trumps kritiek en zijn dreigementen dreigen de Europese leiders weg van Washington te duwen zonder dat een politiek aanvaardbaar alternatief zich aanbiedt.

De verdeling van de lasten is voor ons land een bijzonder zwaar en moeilijk dossier, waarbij ons land in het oog van woelig weer dreigt te geraken…

Langs de positieve zijde in ons nationaal rapport prijken zeker de investeringen die de regering-Michel I gelanceerd heeft. Verder waarderen andere lidstaten de consequente Belgische houding om door multilaterale samenwerking onze veiligheid en defensie te verzekeren.

Ook blijft ons land in 2020 verder in Afghanistan met 80 manschappen, die onder Duitse leiding ingezet worden, en leveren we steun aan dat geteisterde land. Voorts verhoogt onze bijdrage met duale gevechtsvliegtuigen ons soortelijk gewicht aanzienlijk binnen de Alliantie en worden onze bijdragen aan de voorwaartse lucht- en landverdediging in de Baltische staten en aan de maritieme NAVO-eskaders gewaardeerd.

Met haar Strategische Visie voor Defensie beoogde de regering-Michel I tegen 2030(!) 1,30% van het bruto binnenlands product (bbp) aan defensie uit te geven en hoopte ze terug in het peloton van “de Europese landen zonder nucleaire capaciteiten” te geraken, die in 2014 gemiddeld op 1,2% bbp uitkwamen.

Terwijl de Belgische defensie-inspanningen verder achteruitgingen, zijn sindsdien de meeste Europese landen wel ingegaan op de Europese veiligheidsuitdagingen en hebben ze hun defensie-uitgaven laten stijgen; zelfs Duitsland stijgt van 1,18% in 2014 naar 1,50% in 2024. De Belgische defensie-uitgaven zouden dit jaar terug licht stijgen tot 0,95% bbp, waarmee ze evenwel nog onder ons niveau van 2014 blijven.

Waar ons land zich tot voor kort kon wegsteken achter de brede rug van Duitsland om dingen te beloven en naderhand niet uit te voeren, wordt dit in de toekomst moeilijk, omdat Berlijn thans andere belangen heeft in zijn relaties met Parijs en Washington.

Met alles wat vandaag in onze nationale politieke kringen in Brussel uitgewerkt wordt, blijven we opvallend… voorlaatste of laatste én, wat het ergst is, de andere leden van de EU en de NAVO geven ons een onvoldoend rapport en moeten onze tekortkomingen opvangen.

Samen met onze Franse strategische partner voert ons land graag een strijd voor meer Europese defensie. In de praktijk leveren we inderdaad altijd declaratoire steun tot… moeilijke beslissingen moeten genomen worden, die investeringen en geld kosten.

Zo verwachten de andere 28 lidstaten van de NAVO van ons land al enige jaren investeringen in 22 capaciteiten (waaronder enkele zeer grote). Met een gemakkelijk excuus (“de NAVO-eisen zijn absurd”) verkiest ons land niet in te gaan op deze vraag en deze tekortkoming door een andere lidstaat te laten invullen, in casu meestal door de Verenigde Staten… En laat dat nu net het verwijt van Washington (en dus niet enkel vanwege Trump) aan de Europese bondgenoten zijn.

Werd de Belgische Defensie tot voor kort geconfronteerd met een tekort aan budgettaire middelen, dan wringt de laatste tijd het schoentje steeds nijpender voor het aantal militairen. En net daar vraagt de NAVO nu in het kader van het “NATO Readiness Initiative” aan haar lidstaten meer inspanningen om sneller te land, in de lucht en op zee over meer bruikbare troepen en capaciteiten te kunnen beschikken voor de geloofwaardige versterking aan de Europese grenzen.

Voor een handvol Europese landen stelt de verhoogde paraatheid een groot probleem, maar België zal wellicht pas ten vroegste vanaf 2024 op een normale proportionele manier kunnen meedoen… tenminste als er bijkomend budget en personeel komt, waarvoor vandaag nog niets voorzien wordt.

Premier Wilmès kan zich maar beter voorbereiden op een ongemakkelijke sfeer en moeilijke gesprekken, en hopen dat het onweer tijdens de meeting van staatshoofden en regeringsleiders in Londen overtrekt zonder nare gevolgen…