75 jaar na de ijskoude hel van Bastogne: van beklijvende getuigenis over oorverdovende stilte tot koorddanseres

Aan het Mardasson-monument in Bastogne zijn vertegenwoordigers van Canada, Duitsland, Frankrijk, het Groothertogdom Luxemburg, Nederland, Polen, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten bijeen om de Slag om de Ardennen te herdenken.

De opvallendste afwezige is de Amerikaanse president Donald Trump. Hij wordt vervangen door zijn minister van Defensie Mark Esper. Ook Nancy Pelosi, de voorzitter van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden is aanwezig.

Meer achtergrond en uitleg over de Slag om de Ardennen vindt u achter deze link. In dit artikel geven we enkel de hoogtepunten van de herdenking van vandaag weer.

De Amerikaanse oud-strijder Malcolm "Buck" Marsh (96) haalt zijn persoonlijke herinneringen boven aan de Slag om de Ardennen 75 jaar geleden. "Ik kwam iets na kerst aan in de streek en heb het in heel mijn leven nog nooit zo koud gehad", zegt hij. "Zulke temperaturen kennen we niet in Alabama."

Hij wil graag een onbekende Belgische vrouw bedanken die hem en zijn vriend warme soep brachten in de vrieskou. "Het is het lekkerste dat ik ooit gegeten heb", zegt hij daarover. Hij vertelt ook hoe de Amerikaanse soldaten van de lokale bevolking witte lakens kregen om over hun uniformen te doen, zodat ze minder opvielen in de sneeuw. De Duitsers daarentegen hadden sneeuwcamouflage. "Het was moeilijk om het verschil te zien tussen mens en sneeuw." Buck eindigt zijn met een warme oproep: "laat ons bidden voor wereldvrede".

Bij aankomst laat een andere Amerikaanse veteraan zich opmerken door even uit zijn rolstoel te komen om de trappen van het monument zelf te beklimmen.

Nadat de verschillende delegaties een krans leggen aan het monument volgt een oorverdovende minuut stilte. De stilte wordt onderbroken door de "Last post" die als eerbetoon aan de gesneuvelden geblazen wordt.

Er is ook ruimte voor kunst op de plechtigheid met een symbolische performance van zang, dans en zelfs een koorddanseres door het gezelschap Facteurs d'amour van regisseur M. Zo. Op een gegeven moment dwarrelt zelfs sneeuw naar beneden. Op het einde nemen ook de aanwezige veteranen deel aan de artistieke herdenking door een roos neer te leggen voor hun gesneuvelde kameraden.

Koning Filip legt in zijn toespraak vooral de link tussen de strijd 75 jaar geleden en vandaag. "We moeten waakzaam blijven, omdat bedrieglijke retoriek en haat zaaien nu nog gemakkelijker en sneller kan dan toen", zegt de vorst. "De strijd voor vrijheid gaat voort in de vorm van waakzaamheid over het juiste gebruik van die vrijheid. In het veroordelen van laster, polarisering en uitsluiting. In plaats daarvan moeten we mensen samenbrengen en verzoenen."

Een soortgelijk verhaal is er te horen bij de Duitse bondspresident Frank-Walter Steinmeier. "Een verenigd en vredevol Europa is de les die we geleerd hebben van het extreme nationalisme en racisme van toen", zegt Steinmeier. "Laat ons dat zeker niet vergeten, nu de verleiding van nationalisme en etnocentrisme opnieuw toenemen." Dat hij als Duitse president welkom is op een herdenking van een slag die zijn land begonnen is, noemt hij "hoopvol voor de toekomst".

De Amerikaanse minister van Defensie Mark Esper heeft zelf ook in het leger gediend. Voor hem is het een bijzondere herdenking, want hij diende in de 101e Airborne-divisie. De divisie die (lang voor Espers tijd) omringd werd door de Duitsers in Bastogne. "De overwinning van de slag is een bewijs van de moed en zelfopoffering van de Amerikaanse soldaat", zegt hij. "Vandaag herdenken we hun offers. Meer dan 19.000 Amerikanen zijn hier gestorven in hun strijd tegen tirannie en voor de vrijheid."

In het wielrennen is volgens VRT Taal de Nederlandse naam Bastenaken het gebruikelijkst. In het kader van de herdenkingen van de Tweede Wereldoorlog wordt het Franse “Bastogne” vaker gebruikt. Vandaar dat hier sprake is van Bastogne en niet Bastenaken.

Herbekijk hieronder de reportage uit “Het Journaal”:

Bekijk hier de reportage van "Terzake":