Saudi-Arabië is bezig met charmeoffensief, en influencers laten zich wel heel makkelijk voor de kar spannen
Saudi-Arabië is bezig met een charmeoffensief om toeristen te trekken. Daartoe liet het een batterij aan invloedrijke modellen, acteurs en dj’s invliegen, die op Instagram reclame maakten voor Saudi-Arabië als een open en hervormingsgezind land. Critici vinden dat de influencers zich te veel hebben laten inpalmen door de marketing van het regime.
Afgelopen weekend bleek wat menigeen stiekem al vermoedde: Instagram-influencers zijn geen politiek wetenschappers. Beroemdheden met miljoenen volgers op sociale media die door pr-bureau’s worden betaald om gehuld in dure kleding de wereld af te reizen voor luxe vakanties – het leven van een influencer lijkt zo makkelijk. Maar voor je het weet heb je het aan de stok met activistische types die vinden dat je met al je influence toch ook moet stilstaan bij morele overwegingen rondom het merk dat je promoot.
Het overkomt een groeiende rij modellen, acteurs, en dj’s sinds zij afgelopen weekend naar Saudi-Arabië reisden om het land te promoten voor vele miljoenen fans op Instagram. De gelegenheid was MDL Beast (kort voor Middle Beast), een enorm muziekfestival met, volgens de organisatie, 400.000 bezoekers. Het doel was reclame te maken voor Saudi-Arabië als open en hervormingsgezind land, en het middel was de batterij influencers.
Saudi-Arabië – steenrijke oliestaat, broeinest van radicale islam en aanstichter van de oorlog die het straatarme buurland Jemen in puin heeft gelegd (“de ergste humanitaire crisis van de wereld”, volgens de VN) – is bezig met een charmeoffensief. Het land wil toeristen trekken, en heeft daarom zijn voorheen zeer strenge visumbeleid versoepeld. Voortaan zijn niet meer alleen zakenreizigers op uitnodiging welkom in het land, maar kunnen ook vakantiegangers een visum aanvragen. Buitenlandse ongetrouwde stellen en vrouwen zonder mannelijke begeleiding mogen zelfs hotelkamers boeken – voor Saudi-Arabië een hele concessie.
Hervorming
Het offensief maakt deel uit van een daadwerkelijke sociale hervorming. Drie jaar geleden was muziek in restaurants nog verboden, nu organiseert Riyad een gigantisch muziekfestival. Sinds kort zijn er bioscopen en hoeven vrouwen niet langer verplicht in zwart gewaad over straat. Ze mogen zelfs autorijden.
Politieke repressie blijft onverminderd hard. Lokale journalisten die zich kritisch opstellen, lopen bijvoorbeeld het risico in stukjes te worden gehakt. Letterlijk: de Saudische Washington Post-columnist Jamal Khashoggi werd in oktober vorig jaar tijdens een bezoek aan het Saudische consulaat in de Turkse hoofdstad Istanbul vermoord, in stukken gezaagd, en vervolgens in plastic zakken naar buiten gesmokkeld. Hij schreef nogal fel over het Saudische koningshuis.
Maar influencers, die kun je kneden, lijken de door Saudi-Arabië ingehuurde pr-specialisten te denken. Als je er maar genoeg schijnwerpers op zet. Zo kan het dat Instagram overspoeld werd door foto’s van Nederlandse modellen als Romee Strijd (5,9 miljoen volgers), Negin Mirsalehi (5,6 miljoen volgers) en Sanne Vloet (599.000 volgers) die catwalken in de woestijn en baden in het neonlicht. Onder de foto’s staan felle commentaren, aangezwengeld door de populaire Instagramaccount Diet Prada, waarin de influencers ervan worden beschuldigd dat ze een repressief regime promoten of zelfs bloedgeld verdienen.
Verantwoordelijkheid
‘Wist je dat vrouwenrechtenactivisten (in Saudi-Arabië) achter tralies zitten door hun strijd voor het soort vrijheden waarvan jij hier geniet?’, luidt een van de reacties onder de foto van Strijd in het neonlicht. ‘Wat is je favoriete Khashoggi-verhaal?’, vraagt een ander. De modellen zelf reageren niet. Ze reageerden ook niet op contactverzoeken van de Volkskrant via Instagram, en via telefoon of e-mail naar hun vertegenwoordiging.
Vogue-columnist en mediacriticus Madeleijn van den Nieuwenhuizen roept op haar Instagramaccount op tot discussie: ‘Wat is de verantwoordelijkheid van deze Nederlandse influencers/zakenvrouwen? Mogen zij gewoon hun centen verdienen zoals de Nederlandse overheid ook nog steeds zaken doet met Saudi-Arabië? Of is het een niet te rechtvaardigen perverse omkoping in ruil voor filters en views?’
Influencer en Temptation Island-ster Thomas Cox (111.000 volgers) deed een dappere poging om zich staande te houden in het debat. Hij was weliswaar niet bij het festival, maar voerde een paar maanden eerder op uitnodiging van Saudi-Arabië campagne voor het land.
‘Dat er een journalist wordt vermoord is natuurlijk verschrikkelijk’, zegt hij in een commentaar op Instagram. ‘Maar die dingen gebeuren overal. Saudi-Arabië is supersnel aan het veranderen in de goede richting. Geloof niet alle fake media.’
Twitter bericht wordt geladen...