Klaart de federale mist op tegen 13 januari? "N-VA-voorzitter Bart De Wever moet kiezen: regeren of oppositie"

De tijd dringt voor de vorming van de federale regering. Uit de peilingen blijkt keer op keer dat de slabakkende regeringsvorming niet in goede aarde valt. Telkens scoort Vlaams Belang alsmaar sterker en telkens wordt N-VA fors overvleugeld. In Limburg is Vlaams Belang, volgens een peiling van Het Belang van Limburg die maandagochtend verscheen, goed voor een score van 28,6 procent terwijl N-VA het moet stellen met 18,2 procent. De informateurs willen daarom tegen halfweg januari weten wat de N-VA en PS willen, zodat daarna preformateurs aan de slag kunnen. 

De "oranje-bleu" centrumas van CD&V en MR hoopt met een omtrekkende beweging die duidelijkheid voor elkaar te krijgen. Eerst schrijven de informateurs vijf nota’s over de vijf thema’s die ze essentieel vinden: begroting, fiscaliteit, werk en sociale zekerheid, klimaat en veiligheid. Daarvoor is onder meer overleg nodig met het Monitoringcomité dat de begroting in het oog houdt.

Het is geen toeval dat de Coens/Bouchez van de begroting het eerste thema maken. Bedoeling is in de eerste plaats de onderhandelaars “realiteitszin” bij te brengen om geen “zotte” uitgaven voor te stellen. Dit zal N-VA als muziek in de oren klinken, want voor die partij is “een geloofwaardig budgettair traject” voor de nieuwe regering essentieel. 

Bij zowel liberalen als christendemocraten is te horen dat N-VA "kleur moet bekennen". Een liberale bron zei me zelfs dat er daarover verdeeldheid is bij de partij van Bart De Wever. Vooral omdat oppositie voeren risico’s inhoudt.

De redenering die we hoorden, is dat N-VA dan volop zal moeten opboksen tegen het zelfverzekerde Vlaams Belang. Doordat N-VA niet zal willen onderdoen, zal er nog weinig verschil te merken zijn met Vlaams Belang. Als N-VA dat niet doet, zal ze overkomen als “de slappe partij” die te gematigd klinkt voor haar kiespubliek. Een beetje zoals CD&V in het kartel met N-VA.

Als de standpunten van N-VA te scherp worden, dreigt de centrumrechtse kiezer af te haken. En het zijn juist dat soort kiezers die de partij hoopt weg te plukken bij Open VLD en CD&V. Door die radicalisering zouden N-VA en Vlaams Belang alleen maar communicerende vaten zijn die kiezers van elkaar afpakken. Om dit te vermijden zou regeringsdeelname interessant zijn volgens die strekking. 

Nog volgens onze bronnen is er ook een andere strekking bij N-VA. Die wijst erop dat de partij groot geworden is door aan te tonen dat Vlaanderen de “good bank” is en het federale niveau de “bad bank”. Door Belgisch niet mee te regeren zou N-VA dan volop kunnen aantonen dat het federale niveau niet werkt en de “linkse” federale regering niet gedragen is in Vlaanderen en dat er sprake is van “een Waals dictaat”, zoals nu al volop op sociale media te lezen is. Bij N-VA ontkennen ze de verdeeldheid en wijzen ze erop dat alles afhangt van wat op tafel ligt en dus van wat de PS wil toegeven.

Wat kan de centrumas van CD&V en MR bieden aan N-VA? N-VA-voorzitter Bart De Wever heeft altijd gezegd dat hij ofwel het confederalisme wou ofwel een rechts sociaaleconomisch beleid. Feitelijk kunnen de informateurs geen van beide opties bieden. De Franstalige liberalen willen geen staatshervorming en dus geen confederalisme. Bij N-VA vermoeden ze zelfs dat het gaat om een wraakoefening van oud-premier Charles Michel omdat ze zijn regering hebben laten vallen over het VN-Migratiepact.

Bij CD&V en MR zijn er signalen dat er wel al kan gesproken worden over een staatshervorming in 2024. Dat proces kan al tijdens deze regeerperiode opgestart worden. En zelfs voor enkele knelpunten zouden er nu al oplossingen mogelijk zijn zoals over de vliegwet of de verdeling van de RIZIV-nummers tussen Vlaamse en Franstalige artsen. Vraag is of N-VA zich hiermee tevreden kan stellen.

De informateurs willen sociaaleconomisch werk maken van een centrumkoers. Al willen ze wel sociale correcties zoals het pensioen van 1.500 euro voor wie een volledige loopbaan heeft. Maar zal de PS instemmen met dergelijk “gematigd beleid”?

Bij N-VA wijzen ze erop dat de Franstalige socialisten als enige een plan B hebben. Er is namelijk ook nog de optie met liberalen, groenen en CD&V, het zogenoemde paars-groen plus. Een N-VA’er zei me over de gesprekken met de PS: “They don’t engage”. Reden is omdat de Franstalige socialisten nog een mogelijkheid zien zonder N-VA. 

Of de missie van Coens/Bouchez zal slagen, hangt dus niet alleen af van N-VA maar ook van de PS. Als het zou lukken, dan wordt de as CD&V/MR uitgebreid tot een stevige ruggengraat. De PS zal er zeker op aandringen dat SP.A erbij is. Open VLD dreigt er dan wel uitgebonjourd te worden. De Franstalige socialisten hebben namelijk altijd gezegd dat ze de “Zweedse coalitie” van de regering-Michel niet willen depanneren.

Bovendien is er de laatste tijd veel liefde verloren gegaan tussen N-VA-voorzitter De Wever en zijn Open VLD-collega Gwendolyn Rutten. N-VA zal daarom niet in de brand springen voor de Vlaamse liberalen. Bovendien is CD&V ook niet te spreken over Open VLD. Ten eerste omdat de partij van Rutten fors doorduwde op ethische thema’s zoals de versoepeling van de wetgeving rond euthanasie en abortus. Ten tweede omdat CD&V zich tijdens de paars-groene discussie behandeld voelde als het vijfde wiel aan de wagen, een aanvulsel van paars-groen.

De informateurs hebben nog een andere omweg: de afspiegelingsregering vormen. Dat betekent dat de partijen van de Vlaamse en Waalse regering federaal samen zouden regeren. Dat lijkt wat op confederalisme en kan dus lokaas zijn voor N-VA. Toch lijkt dit weer op “Zweeds” depanneren omdat Open VLD er dan weer bij is en SP.A niet.

Als elke formule met N-VA mislukt, dan moeten de informateurs het proberen met de groenen. Maar zullen CD&V en Open VLD dat aandurven? De verdeeldheid bij de Vlaams liberalen was al duidelijk. Als CD&V gaat voor een regering zonder N-VA, maar met de groenen, dreigt daar ook verdeeldheid.

In elk geval is de regeringsbenaming paars-groen met CD&V “imbuvable” voor de Vlaamse christendemocraten. Het geeft te veel de indruk dat CD&V een aanhangsel is. Ze willen vertrekken van een “oranje-bleu” centrumprogramma. Om het nog meer centrum te houden zou het ook een oplossing zijn om de Franstalige christendemocraten van het CDH erbij te nemen. Maar dan nog zijn naast liberalen, socialisten en groenen nodig.

Vraag is of de informateurs dat er tegen halfweg januari al door krijgen. Misschien zijn er nog een paar peilingen nodig die nog meer aantonen dat vervroegde verkiezingen geen optie zijn voor de partijen die ooit in een regering hebben gezeten.