Wat kunnen we nog doen voor Aleppo?- Patrick Loobuyck
Patrick Loobuyck is moraalfilosoof verbonden aan de Universiteiten van Antwerpen en Gent.
De berichten die ons uit Syrië bereiken, stemmen droef. Ze doen ook nadenken over hoe het in godsnaam zover is kunnen komen. In de flow van de zogenoemde Arabische Lente braken er in het voorjaar 2011 opstanden uit tegen de president-dictator Bashar al-Assad.
Hier en daar was er een sprankel hoop. Die is nu al lang vervlogen: met meer dan 300.000 doden, miljoenen vluchtelingen, verschillende schendingen van het oorlogsrecht, enorme materiële en maatschappelijke verwoesting is het conflict intussen dramatisch geëscaleerd.
De situatie is bovendien enorm complex en feitelijk bijna onoverzichtelijk geworden. Door de aanslagen in Europa werd de verontwaardiging heel eenzijdig richting IS gekanaliseerd. IS moet worden vernietigd en verpletterd! – zo klonk het eensgezind.
Maar zo eenvoudig is het niet. Quid Assad, Al Nusra en Al Qaeda, Hezbollah, Rusland, Iran, Turkije, Koerden…? Wie strijdt tegen wie in Syrië en Irak, en welke verborgen agenda’s spelen er? In hoeverre zijn de Syrische rebellen die oorspronkelijk steun waren toegezegd door het Westen, intussen niet helemaal door islamitische radicale bewegingen ingelijfd? Niemand heeft er echt volledig zicht op.
Tragiek
Na de feiten is het natuurlijk gemakkelijk oordelen: het Westen en de internationale gemeenschap hebben het veel te ver laten komen. Inderdaad, de VN, de VS, de NAVO noch Europa hebben echt willen ingrijpen. De kater van de militaire avonturen in Irak (2003) en Libië (2011) verklaren mogelijk één en ander. Deze interventies hebben tot niets dan chaos en conflict geleid.
Ziehier de tragiek van het westers militaire buitenlandbeleid: tussenkomen loopt slecht af, niet tussenkomen loopt ook slecht af.
De noodkreten en de roep om hulp en bescherming uit Aleppo klinken in dat verband erg wrang. Ze doen terugdenken aan de weifelende houding van de internationale gemeenschap destijds om in Sarajevo tussen te komen.
Falende internationale gemeenschap
De twee wereldoorlogen in Europa hebben ervoor gezorgd dat er constructies op poten zijn gezet die we nu ‘de internationale gemeenschap’ noemen. Er is veel tijd en energie gestoken in de uitbouw van de Verenigde Naties, de NAVO, de EU. Er zijn mensenverdragen en er is internationaal (oorlogs)recht. De wereldoorlogen hebben ook een internationaal gedeeld bewustzijn aangescherpt die samengevat wordt door “Nooit meer oorlog”.
En toch.
Geen enkele instantie heeft het drama kunnen verhinderen dat zich al enkele jaren in Syrië en Irak voltrekt, en nu in Aleppo het zoveelste schrijnende dieptepunt kent. Er zijn nochtans de media die ons berichten en anders dan in de wereldoorlogen zijn er nu ook de sociale media die van de mistoestanden getuigen en ons rechtstreeks appelleren.
Wir haben es nicht gewusst, kunnen we straks niet gebruiken om onze handen in onschuld te wassen.
Ondanks dat alles herhaalt de gruwel zich dag na dag in Europa’s achtertuin. Zichtbaar, onder onze neus. Ongelooflijk, maar reëel…
Als er al sprake is van een internationale gemeenschap die verantwoordelijkheid kan opnemen, dan heeft ze tot hiertoe desastreus gefaald. Het is te laat om partij te kiezen in het conflict, maar de internationale gemeenschap mag niet langer machteloos toezien.
Het conflict en de vernieling kan niet meer worden voorkomen, maar er kan veel meer dan nu worden geïnvesteerd in het redden van mensenlevens, humanitair beleid, militaire en diplomatieke acties om de wapens te doen zwijgen en elementaire veiligheid te garanderen.
Heropbouw
En als… als de regio daar ooit stabiliseert, dan moet de internationale gemeenschap er met man en macht, met euro’s, ponden en dollars investeren in samenlevingsheropbouw, infrastructuur en onderwijs.
Dat zijn we aan die regio en aan onszelf verplicht.
Laat ons de geesten maar alvast daarop voorbereiden. Want als we als internationale gemeenschap zelfs dat niet doen, kunnen we beter helemaal onder de grond kruipen van morele schaamte.