Waarom maakt Frankrijk zich zo druk om de westelijke Sahel?
De Franse president Macron maakt zich zorgen over de antiterreurmissie van zijn land in de westelijke Sahel. Onrust in het gebied zou kunnen leiden tot grote migratiestromen naar Europa. Maandag spreekt Macron met de regeringsleiders van vijf Sahel-landen over het gebrek aan steun in de regio.
Waarom vindt Macron de Sahel zo belangrijk?
Het schrikbeeld van de Fransen is dat de crisis in de westelijke Sahel leidt tot een migratiestroom naar Europa. De VN-afgezant voor West-Afrika en de Sahel, Mohammed Ibn Chambas, sprak vorige week van “een ongekende opmars van terreur”. Het aantal dodelijke terreurslachtoffers in Mali, Burkina Faso en Niger is in drie jaar tijd vervijfvoudigd. In 2019 kwamen meer dan vierduizend mensen bij aanslagen om.
Vanuit Mali, dat de laatste jaren uitgroeide tot een epicentrum van islamitisch radicalisme, heeft de terreur zich als een uitslaande brand verspreid naar Niger en Burkina Faso. Honderdduizenden mensen zijn voor het geweld op de vlucht geslagen. Jihadistische netwerken hebben bovendien grote delen van de mensensmokkelroutes in de regio in handen. Gevreesd wordt dat de bendes nog verder zullen oprukken, onder meer om zich toegang te verschaffen tot havens in West-Afrika.
Wat doet Frankrijk in de regio?
Oud-kolonisator Frankrijk probeert met 4.500 Franse soldaten te voorkomen dat er ‘een boog van terreurgroepen’ ontstaat die van de Sahel doorloopt tot het Midden-Oosten, in de woorden van de Franse minister van Buitenlandse Zaken Yves Le Drian. De Fransen werken samen met de G5 Sahel, een samenwerkingsverband van de legers van Mali, Burkina Faso, Niger, Mauritanië en Tsjaad.
In Mali is daarnaast de VN-vredesmissie Minusma actief met circa 13 duizend blauwhelmen. Van 2014 tot 2019 werkten zo’n 400 Nederlandse militairen mee aan deze missie die met rond de 200 doden de gevaarlijkste VN-vredesmissie ooit is.
Waarom staat de Franse missie onder druk?
In de Sahel-landen neemt de kritiek op de Franse militaire aanwezigheid toe. In de hoofdsteden van Mali en Burkina Faso protesteren burgers met enige regelmaat tegen de Franse legerinzet. Volgens de demonstranten probeert oud-kolonisator Frankrijk met de militaire missie controle over haar voormalig gebiedsdelen te behouden.
Die beschuldigingen vinden hun weerklank in de politiek. “Ik verbaas me erover dat de Fransen niet bij machte zijn geweest om de terreurbendes uit te schakelen”, zei de Burkinese defensieminister Chérif Sy. “We vragen ons af of ze dat echt wilden, of een andere agenda hebben.”
Ook in Frankrijk zelf klinken geregeld kritische geluiden, onder meer nadat in november 13 militairen waren omgekomen bij een helikoptercrash in Mali. Critici wijzen er onder meer op dat vanuit de Sahel niet één terroristische aanslag in Europa is beraamd. Grote vrees van de Fransen is dat de Sahel voor Frankrijk wordt wat Afghanistan voor de VS is: een uitzichtloze anti-terreuroorlog zonder zicht op politieke stabiliteit in de regio.
Wat hoopt Macron met de Sahel-top te bereiken?
President Macron wil dat de regeringsleiders van de G5 Sahel uitspreken dat Frankrijk op hún verzoek in de Sahel actief is. Anders zal Frankrijk “in enkele landen haar conclusies trekken”, aldus Macron. Die boodschap lijkt bedoeld voor de Malinese president Ibrahim Boubacar Keïta en de Burkinese president Roch Marc Christian Kaboré. Zij flirten naar de zin van de Franse regering met de ‘anti-Franse sentimenten’ onder hun bevolking.
Macron hoopt ook dat er meer internationale steun komt voor de missie. Om die reden zijn ook VN-secretaris-generaal Antonio Guterres en Afrikaanse Unie-voorzitter Moussa Faki uitgenodigd, net als Charles Michel, de voorzitter van de Europese Raad, en Josep Borrel, de hoge EU-vertegenwoordiger voor Buitenlandse Zaken.
Nieuwe aanval jihadisten
Bij een aanval van jihadisten op een legerbasis in het westen van Niger, afgelopen donderdag, zijn 166 doden gevallen. Aan de kant van het leger vielen 89 slachtoffers, terwijl bij de jihadisten 77 mensen de dood vonden, volgens een legerwoordvoerder. De Saheltop zou eigenlijk al in december plaatsvinden, maar werd uitgesteld nadat een jihadistische aanval in Niger aan 71 Nigerese militairen het leven kostte. De top vindt plaats in Pau, een symbolisch eerbetoon aan 13 Franse militairen die in november omkwamen bij een helikoptercrash in Mali. Zeven van hen waren voor hun uitzending naar de Sahel gebaseerd in een kazerne in Pau.