Welke gevolgen hebben bosbranden voor de gezondheid van de vrouw en man in de straat?
Wie (al dan niet langdurig) in contact komt met vervuilde lucht als gevolg van bosbranden, kan daar op verschillende manieren gevolgen van ondervinden. Wat kunnen de gevolgen zijn, op korte of langere termijn, en wie is het meest kwetsbaar? Vijf vragen en antwoorden: "Er kunnen meerdere organen worden getroffen, en er is een link met verminderde levensverwachting."
De bosbranden in Australië blijven maar woeden. Omdat ze op zo'n grote schaal plaatsvinden, komen ook veel mensen in contact met de rook en de smog die ermee gepaard gaan. Wat kan dat voor hen betekenen? Wij vroegen het aan longarts Eva Van Braeckel van UZ Gent.
1. Wat is de impact van die bosbranden op de gezondheid?
Bij bosbranden gaan we zowel rook als fijnstof inademen. Dit kan leiden tot acute effecten, op korte termijn, en tot chronische effecten, op lange termijn. "Het kan gaan van milde irritatie van de luchtwegen tot ernstige aanvallen van kortademigheid, zeker bij mensen met onderliggende chronische aandoeningen zoals astma of COPD (rokerslong in de volksmond, red.)", zegt Van Braeckel. Maar we zien ook effecten op andere organen: "Tijdens pieken van luchtverontreiniging treden er meer hartaanvallen op."
Op langere termijn - zeker bij langdurige blootstelling, zoals in sommige leefgebieden in Australië - is er een link met verminderde levensverwachting, en er kunnen chronische hart- en longaandoeningen ontstaan, en bepaalde vormen van kanker, in de eerste plaats longkanker." Algemeen geldt: als de rook over een langere termijn aanhoudt, zullen we ook meer langetermijneffecten zien, bijvoorbeeld op de longfunctie en het ontstaan van hart- en vaatziekten.
Er zijn de acute symptomen die we meteen zien, maar ook op langere termijn kunnen er gevolgen zijn, voor longen, hersenen en bloedvaten
2. Welke organen lopen gevaar?
De organen die in de vuurlijn liggen, zijn onze longen, maar evengoed de hersenen en het hart. Het inademen van vervuilde lucht kan immers ontstekingreacties uitlokken in ons lichaam, wat zich ook in onze bloedvaten kan manifesteren. "Op die manier zal je meer hartinfarcten zien, meer beroertes en meer longembolieën (bloedklontertjes in de longen, waardoor er minder bloed naar de longen doorstroomt, red.) op momenten van verhoogde blootstellingen."
In 2015 is er een grote studie uitgevoerd in Californië, toen er daar hevige bosbranden waren. "We zagen toen dat er in die periode meer spoedopnames waren, uiteraard voor ademhalingsproblemen, maar ook voor hart- en vaatziekten, hartinfarcten, beroertes en longembolieën," zegt Van Braeckel.
Tijdens de bosbranden van 2015 in Californië waren er veel meer spoedopnames voor hart- en vaatziekten
3. Wie is er precies vatbaar?
Mensen die bijvoorbeeld al een vorm van astma hebben, zijn vatbaarder voor de negatieve effecten, maar ook mensen zonder klachten lopen een risico. "Ook een gezond persoon kan een acute aanval van benauwdheid krijgen door neerslag van roet in de luchtwegen."
Qua leeftijden, zijn mensen boven 65 jaar en kinderen kwetsbaar. "Bij kinderen zijn de longen nog in volle ontwikkeling en kan je ervan uitgaan dat er ook effecten op lange termijn zullen zijn. Oudere mensen hebben minder reserves en de longcapaciteit is sowieso al verminderd. In die categorie zijn er ook meer mensen die al vooraf bestaande aandoeningen hebben, waardoor ook hart- en vaatziekten de kop op kunnen steken."
Over het langetermijneffect van bosbranden op zwangerschappen is er minder studiemateriaal, maar het spreekt voor zich dat zwangere vrouwen best extra voorzichtig zijn.
Jonge kinderen en oudere mensen zijn - om verschillende redenen - extra kwetsbaar
4. Geldt de problematiek ook voor de luchtvervuiling in steden bij ons?
Ja, maar in mindere mate. Alle effecten die in meerdere mate gaan optreden bij bosbranden, kunnen ook in mindere mate optreden bij luchtvervuiling bij ons, bijvoorbeeld in grote steden. "Er komt meer astma voor in al zijn gradaties in grote steden met veel luchtverontreiniging, en dat kan zeker het ontstaan van astma en astma-aanvallen in de hand werken."
En er is meer: wie gaat sporten in een vervuilde omgeving bij ons, bijvoorbeeld een fietser die door de Wetstraat omhoog moet fietsen, zal een groter negatief effect ondervinden dan iemand die een lagere (of geen) inspanning doet. "De doorsnee maskers die je soms in het straatbeeld ziet, bieden onvoldoende bescherming." Daarom wordt aangeraden om zoveel mogelijk in groene zones binnen de stad te sporten. Die grotere inspanning is ook een nadeel voor topsporters, zie onder.
Sporten in vervuilde lucht bij ons kan evengoed effecten hebben
5. Hebben topsporters er meer last van dan anderen?
Topsporters mogen dan wel getrainde en gezonde atleten zijn, zij zullen eigenlijk een grotere impact ondervinden van de bosbranden qua acute verschijnselen, zoals de tennisster die in Melbourne in hoesten uitbarstte en de strijd moest staken. Dat komt omdat atleten die slechte lucht veel dieper in de longen binnentrekken door hun verhoogde ademhaling bij het sporten.
"Doordat we een zware inspanning doen, gaan ook de effecten van die luchtverontreiniging zich veel sneller en duidelijker manifesteren. Dit geldt al zeker voor sporters die inspanningsastma hebben, en dat zijn er niet weinig. Zij kunnen ernstige astma-aanvallen krijgen." Over de langere termijn zijn er nog te weinig studies bekend.
Topsporters zullen net sneller acute symptomen vertonen
Bekijk hier het verslag van "Het Journaal":
