Zwangere vrouwen gaan te vaak op controle

Een echografie bij de gynaecoloog. Een gesprek over het geboorteplan bij de vroedvrouw. Een bloedafname bij de huisarts. Heel wat zwangere vrouwen hebben hun agenda volstaan met afspraken bij prenatale zorgverstrekkers. Toch schrijft het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE) in een nieuw rapport dat de opvolging van zwangerschappen met een laag risico “niet optimaal georganiseerd is”. Ze spreken over “een uitgebreid maar complex zorgaanbod”. Niet elke toekomstige ouder vindt daarin de weg naar de juiste zorgverstrekker.

Een aanzienlijke groep van vrouwen wordt ook te vaak opgevolgd, zo blijkt. “Steeds meer vrouwen raadplegen een vroedvrouw, maar blijven tegelijkertijd naar de gynaecoloog gaan. Ze combineren die twee, in plaats van ze door elkaar te vervangen. Dit leidt tot een toenemend aantal prenatale consultaties”, zegt onderzoekster en sociologe Wendy Christiaens. In 2016 zat volgens het rapport 67 procent van de zwangere vrouwen boven de 10 consultaties die als richtlijn gelden voor een eerste zwangerschap.

Christiaens benadrukt daarbij dat de reden daarvoor niet gekend is. “We weten niet hoeveel van die consultaties overbodig zijn, dan wel verantwoord omdat er complicaties opduiken”, klinkt het. Toch kunnen we er volgens haar van uitgaan dat er wel degelijk te veel prenatale zorg geconsumeerd wordt. 

Dat bevestigt ook professor Luc De Catte, specialist in foetale geneeskunde (UZ Leuven). “Uiteraard is dat problematisch, want dit kost geld aan onze maatschappij. Het is niet wenselijk dat we allemaal voor extra, onnodige zorg betalen.”

Volgens De Catte en Christiaens zijn zwangere vrouwen zich evenwel niet bewust van de maatschappelijke meerkost. “Ze zijn vooral op zoek naar geruststelling.”

De Vlaamse Beroepsorganisatie voor Vroedvrouwen (VBOV vzw) vindt dat zorgverleners zelf mee moeten bewaken dat overconsumptie niet in de hand gewerkt wordt. “Onzekere zwangere vrouwen vragen meer ondersteuning, maar dit betekent niet altijd dat er meer medische consultaties dienen te gebeuren”, klinkt het. “Op het einde van de zwangerschap zijn meer medische consultaties noodzakelijk maar ook hier dient er niet overdreven te worden.”

Onderconsumptie

Het KCE noemt zelf niet de overconsumptie het grootste probleem, maar de onderconsumptie. In België zitten we met de paradoxale situatie waarin ook 4 procent van de zwangere vrouwen in 2016 naar minder dan 7 prenatale consultaties ging. 3 procent had zelfs geen enkel contact met een zorgverlener tijdens de 20 eerste weken van de zwangerschap. 

“Dat is inderdaad zorgelijk”, vindt Ann Dedry van expertisecentrum kraamzorg De Bakermat in Leuven. Ze denkt vooral aan kwetsbare gezinnen die gemist worden omdat ze weinig middelen hebben of een andere taal spreken. “Deze vrouwen missen erg waardevolle informatie. Bijvoorbeeld over de risico’s die bepaalde levensgewoonten, zoals roken, met zich mee kunnen brengen tijdens de zwangerschap.”

Het KCE ziet verschillende redenen waarom niet elke vrouw in ons land de optimale prenatale zorg krijgt. Het spreekt over onder meer “een ongelijke verdeling van het zorgaanbod”, “een gebrek aan coördinatie tussen professionals” en “een gebrek aan globale visie”. 

Om daaraan tegemoet te komen heeft het nu een “geïntegreerd zorgpad” uitgewerkt, die door één coördinator – die de zwangere vrouw aanduidt – opgevolgd zou moeten worden. Essentieel in dezen is volgens het KCE ook een gedeeld elektronisch dossier, waardoor alle zorgprofessionals geïnformeerd kunnen blijven. 

Minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open Vld) zegt dat dit één van de doelstellingen is van het eGezondheidsplan. Voor het zorgpad kijkt ze naar de zorgverleners. “Voor elke zwangere vrouw moet het duidelijk zijn wie erover waakt dat alle elementen tijdens een zwangerschap worden opgevolgd.”