Democratische voorverkiezingen, een bewogen State of the Union en de vrijspraak van Donald Trump. Een bewogen week en startschot van wat een bewogen jaar zal worden. ‘Bernie Sanders is de grootste kanshebber om het op te nemen tegen Trump’, zegt Amerika-expert Bart Kerremans (KULeuven).
Een drukke week in de Amerikaanse politiek. Een dag na de start van de chaotische Democratische voorverkiezingen in Iowa hield Amerikaans president Donald Trump zijn jaarlijkse State of the Union. Die toespraak werd overschaduwd door een incident waarbij de Democratische voorzitter van het Lagerhuis Nancy Pelosi de papieren tekst van Trump in stukken scheurde. In de nacht van woensdag op donderdag werd Trump vrijgesproken door de Amerikaanse Senaat. Daarmee komt een einde aan de veelbesproken impeachmentprocedure. ‘De vrijspraak van Trump komt niet als een verrassing’, zegt Amerikakenner Bart Kerremans (KUL). ‘De vraag was vooral of er voor beide klachten wel een gewone meerderheid zou zijn.’
Was de Democratische Partij naïef toen ze de impeachmentprocedure opstartte?
Bart Kerremans: De partijleiding wist dat ze een risico nam. Een afzettingsprocedure verlegt de aandacht van inhoudelijke beleidskwesties naar een ogenschijnlijke persoonlijke strijd tegen de president. Bovendien stond het in de sterren geschreven dat de partij op de politieke beperkingen van de afzettingsprocedure zou stoten.
Toch hadden de Democraten eigenlijk geen andere keuze. De linkervleugel van de partij vroeg al langer om Trumps afzetting in kader van het Ruslandonderzoek. Na de onthullingen over Oekraïne klonk dezelfde eis bij de gematigde flank. Als de Democraten geen actie hadden ondernomen, zouden ze machteloos overkomen. Bovendien zouden ze de ethische grens voor toekomstige presidenten verlegd hebben. Uiteindelijk heeft de partij besloten om het proces zo kort mogelijk te houden, waardoor de Republikeinen beargumenteerden dat het om een schijnproces ging.
Hebben de Republikeinen vanuit hun politieke overtuiging gestemd of was er simpelweg onvoldoende bewijs om Trump af te zetten?
Kerremans: Wat mij betreft is het zo klaar als een klontje dat Trump zijn macht heeft misbruikt voor persoonlijk gewin. Er is geen enkele andere verklaring waarom Trump 391 miljoen dollar steun heeft achtergehouden. Er zijn voldoende indicaties dat er een quid pro quo was. Merkwaardig genoeg erkennen de Republikeinen dat, maar ze vinden de feiten te licht om Trump uit zijn ambt te ontzetten.
Zelfs de Republikeinen erkennen dat Trump zijn macht heeft misbruikt voor persoonlijk gewin.
Daarom is de kritiek van Republikeins senator Mitt Romney net zo pijnlijk. Hij wijst er terecht op dat Trump het bedrag niet zou blokkeren indien het niet ging om de zoon van Joe Biden. Dat het manoeuvre door Trump werd aangestuurd om een rechtstreekse tegenstander in diskrediet brengen. Dat is meteen ook de hele zwakte van de afzettingsprocedure: het is een politieke interpretatie van een strafrechtelijke procedure.
Heeft Trump garen kunnen spinnen bij het proces?
Kerremans: Een klein beetje. Bij de Republikeinen is zijn approval rating twee procentpunten gestegen, bij de onafhankelijken zeven procentpunten. Daardoor doet Trump het beter dan zijn voorganger Barack Obama na drie jaar presidentschap.
De Democraten willen Trumps voormalige veiligheidsadviseur toch nog verhoren, terwijl de Republikeinen hun pijlen opnieuw op de zoon van Joe Biden richten. Wat mogen we nog verwachten?
Kerremans: Voor de Republikeinen is het een logische strategie omdat ze de focus op de mislukte afzettingsprocedure kunnen houden. Het is daarentegen onbegrijpelijk dat de Democratische Partij het proces niet achter zich wil laten. Ze moet zich opnieuw concentreren op inhoudelijke kwesties zoals de gezondheidszorg en de prijzen van medicijnen, thema’s die de Amerikanen erg belangrijk vinden. Daarmee kan ze de Republikeinen uit elkaar spelen en Trump tijdens de presidentsverkiezingen raken waar het pijn doet.
De State of the Union van Trump werd ietwat overschaduwd door Nancy Pelosi, die de papieren tekst nadien in twee scheurde.
Kerremans: Het incident zal de Democratische Partij blijven achtervolgen. Pelosi wekt de indruk dat het om een persoonlijke vete gaat tussen zichzelf en de president, terwijl het – nogmaals – om de inhoud moet gaan. Eigenlijk is het een regelrechte blunder waarmee ze munitie geeft aan haar tegenstanders. De Republikeinen zullen nog vaak op het incident terugkomen om aan te tonen dat Pelosi niet deugt.
De Democratische voorverkiezingen liepen helemaal in het honderd. Trump was er als de kippen bij om de partij als ‘incompetent’ weg te zetten. Hoe groot zijn de gevolgen?
Kerremans: Zeer klein. Binnen enkele weken heeft niemand het er nog over.
De resultaten in Iowa zijn zo goed als geteld. Pete Buttigieg haalt de meeste afgevaardigden binnen, terwijl Sanders naar alle waarschijnlijkheid het meeste stemmen haalt. Een verrassend resultaat?
Kerremans: De overwinning van Buttigieg is niet zo onverwacht als beweerd wordt. In de peilingen van de laatste weken waren vier kandidaten verwikkeld in een nek-aan-nekrace: Joe Biden, Bernie Sanders, Pete Buttigieg en Elisabeth Warren.
Buttigieg heeft net als Warren een solide organisatie opgezet, maar heeft daar meer van kunnen profiteren. De strijd om de gematigde Democraten tussen Biden en Buttigieg is duidelijk gewonnen door die laatste. De vraag is nu of de gematigde kiezer bij de volgende verkiezingen zal weglopen van Biden – die veel van zijn pluimen heeft verloren. Biden moet al hopen dat hij in South-Carolina toch nog verrassend goed uit de hoek zal komen, want Buttigieg kan op weinig steun rekenen bij de zwarte Amerikanen.
Op de linkervleugel van het politieke spectrum wint Bernie Sanders afgetekend van zijn concurrente Elisabeth Warren en wordt de uitgesproken vaandeldrager van de linkervleugel. De peilingen in New Hampshire en Nevada geven overigens aan dat Sanders ook daar aan het langste eind zal trekken.
Miljardair Michael Bloomberg stapt pas na South-Carolina in de race. Welke rol kan hij nog spelen?
Kerremans: Zijn strategie is gebouwd op de hoop dat de eerste vier voorverkiezingen door vier verschillende kandidaten gewonnen worden en het speelveld nog helemaal open ligt. Bloomberg wil naar aanloop van Super Tuesday op 3 maart een smak geld in zijn campagne investeren en het momentum aan zijn kant krijgen. Bovendien is hij ervan overtuigd dat hij Trump kan verslaan omdat hij over een groter bedrag beschikt. Bloombergs grootste uitdager is Sanders, die wel eens de eerste vier verkiezingsoverwinningen op zijn naam kan zetten. Dan wordt het voor Bloomberg een lastige karwei.
Kunnen we al geloofwaardige voorspellingen maken voor de presidentsverkiezingen?
Kerremans: Nee, daar is het nog te vroeg voor. Wel zit Trump relatief comfortabel in het zadel. Er zijn maar weinig voorbeelden waarbij een zittende president na vier jaar het pleit verliest.
Bovendien heeft Trump de controle over de agenda. Naar aanloop van de Congresverkiezingen ging het voortdurend over de ‘vluchtelingenkaravaan’ die vanuit Midden-Amerika op weg was naar de Verenigde Staten.
Tot slot is de economische balans vrij positief – ook al mag Obama die pluim deels op zijn hoed steken. De Amerikanen hebben het doorgaans niet slechter dan vier jaar geleden. De Democraten zullen daarop een geloofwaardig antwoord moeten formuleren. Maar als Sanders de voorverkiezingen wint, zullen de Republikeinen geen seconde aarzelen om de Democraten weg te zetten als een extremistische partij.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
