Kunstenares, auteur en weduwe Fleur Pierets: ‘Vroeger kon ik duizelingwekkend gelukkig zijn’

Ze heeft een lief wintergezichtje met ijsbloemen op de wangen en diepe ogen. Het ranke lichaam is atletisch. Aan haar lijf idyllische vredigheid, geen bijtende rouw. En toch, de dood is nog steeds de onlosmakelijke partner van kunstenares en schrijfster Fleur Pierets. Op 25 januari kreeg ze van Çavaria (de Vlaamse belangenverdediger voor LGBTQ-mensen) de Lifetime Achievement Award voor haar werk als LGBTQ-activiste en voor haar boek Julian, over leven en dood van haar geliefde vrouw die twee jaar geleden ­overleed aan kanker. De laudatio voor Julian en Fleur werd uitgesproken door haar ex-man Jeroen Olyslaegers. Hij noemde hen bewustzijnsrevolutionairen en zei: “We eren een vrouw die is overgebleven, maar met haar boek zo veel mensen weer troost heeft gegeven, zo veel mensen heeft ontroerd, zo veel mensen de kracht heeft gegeven om te erkennen wat liefde vermag en wat pijn kan doen. Ook dát allemaal mag ‘hoop’ heten.”

De dood had een abrupt einde gemaakt aan een wonder van de liefde tussen twee vrouwen.

Sindsdien heeft de schrijfster talloze lezingen en ­interviews gegeven over haar zeven gelukkige en ­inspirerende jaren met Julian. Ze deden alles samen, waar de ogen rustten, waakten hun handen, en omgekeerd. Hun liefde was absolutistisch, totalitair. Een kunstproject ook. Soms doen herinneringen haar stralen, soms verdonkeren ze de blik. Ze is blij dat ze kan werken en schrijven, zegt ze. Haar geliefde Julian heeft haar een steekvlam van energie gegeven. Ze is aan haar tweede boek bezig, maar het ­verdriet is er niet minder om.

Fleur Pierets (46) was tien jaar getrouwd met schrijver Jeroen Olyslaegers. Een gelukkig huwelijk, maar op een gegeven moment was het op. “Na de scheiding staat daar ineens Julian. Een vrouw. Lesbisch. In één blik gebeurde het: wij zijn van elkaar. Zeven jaren van intens geluk ­volgden. Onze liefde kreeg een artistieke schwung. We ­gingen samen projecten ontwikkelen.

“We zouden 28 keer met elkaar trouwen, telkens in een ander land. Daarmee konden we de wereld tonen in hoe weinig landen het homohuwelijk legaal is. Van de 28 symbolische huwelijken zouden we een video-installatie, een ­documentaire en een fotoboek maken. Als basis voor een tentoonstelling die de wereld zou rondreizen. We trouwden in New York, Antwerpen, Amsterdam en Parijs. De plannen lagen klaar voor Madrid.”

Het kunstenaarskoppel had een wereldtournee van de liefde tot in de puntjes uitgewerkt. Kunstenaars als Jef Koons en Marina Abramovic hadden toegezegd een postkaart te ontwerpen en te versturen.

We eten in een Antwerps restaurant. Fleur houdt het sober, water. Tot drie keer toe zegt ze: “Wat ben jij donker, Hugo”. Ach, repliceert de verslaggever: “Het zijn de jaren, Fleur”. Zelf is ze niet donker, zegt ze. Althans, niet altijd. Toen Julian stierf had ze haar gevraagd of ze mee mocht gaan. “Een paar maanden geleden heb ik mij vrijwillig laten opnemen in een ziekenhuis. Ik vertrouwde mezelf niet meer. Dat verlangen is nog niet helemaal weg. Maar door hard te ­werken, krijg ik energie.”

“Nadat we voor de vierde keer getrouwd waren, in Parijs deze keer, voelde Julian zich niet lekker. Ze was moe en ­duizelig. We besloten even door te reizen naar de Dordogne waar mijn mama woont. Na een bezoek bij de dokter bleek dat Julian een groot aantal tumoren in haar hersenen had die uitgezaaid waren over haar hele lichaam. Ons sprookje ontplofte met een hevige knal.”

Op Facebook schreef Fleur: ‘De vrouw van mijn leven is aan het sterven’. De laatste zes weken heeft ze dag en nacht aan het sterfbed gezeten. “Af toe had Julian nog een helder moment, maar het duurde niet lang. Enkele zinnen. Dan zakte ze weer weg in haar duisternis. Bij zo’n helder moment kreeg ik telkens weer hoop. Telkens dacht ik: de dokters hebben zich vergist, dit is een misverstand, dit komen we weer te boven. Er zit veel rek op hoop. Soms kan het ook een echte kwelling zijn.”

Ze leest veel. Over kunstenaars, activisten, mensen­rechten en filosofen, maar uiteindelijk is het allemaal terug te brengen tot de liefde. Alles gaat over liefde. Ze verheugt zich op de tournee met Saint-Amour. Ze was door een Amerikaanse uitgeverij gevraagd om een kinderboek te schrijven. Over twee vrouwen, Fleur en Julian, die in alle landen gaan trouwen waar het mag. In het boek gaat Julian niet dood en leven ze nog lang en gelukkig. Love Around the World, met prachtige illustraties van Fatinha Ramos, is afgelopen november uitgekomen in de VS. Na de publicatie van Julian heeft ze heel veel interviews gegeven, tot in De wereld draait door. De mensen willen horen wat ze te zeggen heeft. “En daar ben ik dankbaar om. Het is nu twee jaar geleden en ik voel dat ik mijn nieuwe leven in handen moet nemen. En nee, dat neemt het verdriet niet weg, maar ik heb me gedistantieerd van het verhaal. Het verdriet om Julian zit voor altijd onder mijn huid, maar het verhaal zelf is groter geworden dan mij, staat buiten mij. En dat is ook noodzakelijk, niet alleen als overlevingsmechanisme, maar ook om alleen verder te kunnen werken. Ik ben meer dan enkel een weduwe. Julian en ik vertelden een verhaal van hoop, van inclusie en verandering. Nu moet ik ontdekken hoe ik dat in mijn eentje kan doen. Niettemin zal de basis die we samen hebben gelegd altijd aanwezig zijn in alles wat ik doe. Het geeft me de mogelijkheid haar mee te nemen.”

Julian was de liefde van haar leven. Ze waren symbiotisch. “Zij was nuchter, ik heb een springerige persoonlijkheid. Zij was praktisch, ik doe honderd dingen tegelijkertijd en kijk dan verbaast naar de chaos die ik om me heen heb gecreëerd. Ze was mijn buffer tegen de realiteit, waartegen ik niet echt goed ben opgewassen. Die combinatie gaf een zeer evenwichtige relatie en samenwerking. Een luxepositie voor een dromer.”

Om de trouw-performance te kunnen maken hadden ze alles verkocht. “Ons huis, al onze spullen. We reisden met elk één koffer, gevuld met het enige dat we nog over hadden. We waren helemaal ontdaan van huiselijke besognes. We hadden alleen de liefde, en dat was genoeg. Toen Julian ziek werd, waren we nog volop aan het reizen en toen ze stierf had ik geen plek om naar terug te gaan. Ik bleef achter met twee koffers. Ik ben nog een tijdje blijven doorreizen omdat ik niet wist waar ik wilde wonen, maar ik voelde dat ik een huis nodig had. Een plek waar ik tot rust kon komen en waar ik op zoek kon gaan naar wat er nog van me overbleef.

“Sinds kort woon ik terug in Antwerpen en het voelt vreemd om weer een huis te hebben, om me weer vast te haken aan een huurcontract, aan regeltjes. Verleden week stond ik in een winkel om spullen te kopen. Kopjes en ­schoteltjes, zulke dingen. Ik besefte dat ik niet wist wat mijn nieuwe ik graag zag, welke kleur ik mooi vond. Ik heb het bijna op de tast gekozen waardoor nu niets bij elkaar past. Maar dat is ook prima. Misschien is dat wel diegene die ik nu ben: een verzameling van dromen, verdriet, verlangens die niet noodzakelijk bij elkaar passen maar waar ik het toch mee zal moeten doen.”

Bij de presentatie van haar kinderboek kwam ze in New York een man tegen. Hij noemde zich een energy healer. “Hij zei me dat ik, naast het rouwen, ook de mooie dingen uit mijn leven moest vieren. De fijne dingen die ik met haar heb meegemaakt. Ik begrijp wat hij zegt, maar het is nog steeds een moeilijke evenwichtsoefening. Veelal worden de gelukkige momenten overschaduwd. Als een kapotte diaprojector die elke keer teruggaat naar de laatste zes weken. Ik zal moeten leren hoe ik dat moet doen, maar zijn opmerking heeft me wel weer een handvat gegeven in mijn zoektocht naar hoe ik het leven terug goed kan leven.”

Als we praten over het Vlaamse lamento zegt ze dat ze het eindeloze zeuren en zeveren beu is, die tsunami aan onbenulligheden. Al die meningen. “Maar we leven ook in een bijzondere tijd waarin alles aan het verschuiven is. Voor vrouwen, voor mensen van kleur, voor LGBTQ-personen. Alles is in transformatie. Ik hou heel erg van een utopisch ideaal. Voor mij is dat ideaal een identiteit die alle hokjes overstijgt.”

“Ik ben niet op zoek naar een nieuwe relatie. Seks, ja dat ken ik, maar dat staat los van een relatie. Hoe lesbisch ik vandaag nog ben? Ik hou niet van labels. Julian was de ­eerste vrouw met wie ik samenleefde en leven met haar was onwaarschijnlijk gemakkelijk. Maar ik heb alleen haar als referentie en ik weet ook dat onze relatie nog geen rimpels had, niet de kans heeft gekregen om mindere momenten te hebben. Toen ze stierf, zei ze me: maak van mij geen heilige. Nu ja, dat is dus niet gelukt.”

Verdriet met elegantie, Fleur Pierets is er de ­verpersoonlijking van. Soms zie je nog de gecontroleerde radeloosheid in haar gezicht, maar er is ook die lach vol ­vallende ijsklontjes. Ik zeg dat ik graag naar haar kijk. Ze doet alsof ze het niet gehoord heeft.

Ze heeft haar lijf laten tatoeëren. Met wiskundige formules, teksten en een gelijkheidsteken. Gracieuze miniaturen, feminien. Op haar rug heeft ze er nog, maar die blijven ­vandaag bedekt.

Ik vraag of ze na twee jaar nog gelooft dat het verdriet ooit zal ophouden.

“Ik kan het nog steeds niet helemaal beheersen. Soms zie of ruik ik iets op straat en ben dan volledig van slag. Ik heb het nog niet helemaal in de hand en kan niet inschatten of het ooit zover komt. Er zijn vaak dagen dat het verdriet uitzichtloos is. Vooral wanneer ik haar mening wil vragen. Of bij een flard muziek waar ze van hield. Of wanneer ik haar dicht tegen me aan wil houden. Toen ik de Lifetime Achievement Award in ontvangst mocht nemen heb ik daarna twee dagen in bed gelegen omdat het emotioneel te overweldigend was. Als ik me slecht voel, sluit ik de deur. Alleen weet ik ondertussen dat ik elke keer weer opsta, dat maakt het draaglijker. Er zit een blijheid in mij die is weggevaagd, maar waarvan ik voel dat die toch kan terugkomen. Vroeger was ik heel onbevangen en kon ik duizelingwekkend gelukkig zijn. Die persoon bestaat niet meer en ik mis haar heel erg. Op een irrationele manier voel ik echter wel dat ik haar na mijn dood zal terugzien. Dat maakt me blij. Ik weet ondertussen ook dat ik een heel sterke overlevingsdrang in me heb en dat mijn werk nog niet af is. Ik heb nog iets te vertellen. Ik kan nog dingen veranderen, verdiepen. Daarom laat ik ook het lijden toe. Ik heb beseft dat ik veel kracht kan halen uit kwetsbaarheid.”

Ondertussen is ze een klankbord voor de LGBTQ-gemeenschap. Er zijn besprekingen aan de gang voor de theater- en de filmrechten van Julian, ze werkt aan een nieuwe kunstperformance en aan een tweede boek. In juni gaat ze een maand naar New York om in een opvanghuis te wonen voor LGBTQ-jongeren. “Wist je dat 40 procent van de dakloze kinderen door hun ouders de straat op zijn gegooid omdat ze gay zijn? Ik ben al volop bezig met het warm maken van bevriende kunstenaars om er te komen spreken over hoop en doorzettingsvermogen. Ik bekijk het als een voorrecht om te mogen leven in een artistiek milieu waar bijna alles een andere betekenis krijgt. Kunst is troostend en geeft mensen een open blik. Een diepere laag.”

Ik ga nog één keer los en zeg: “Fleur, er zit niet één krimp in jou. Ik zie je in de zomer zelfs lopen in een kleurrijk mini-jurkje.” Ze kijkt me aan en zegt: “Ik draag liever zwart.”

Het boek Julian is uitgegeven bij Das Mag en kost 22,99 euro.

De 26ste editie van Saint Amour tourt deze maand door Vlaanderen, met o.a. Fleur Pierets, Ish Ait Hamou en Dimitri Verhulst. Tickets en info via begeerte.be

Duoticket winnen voor Saint Amour, op 19/2 in de KVS in Brussel? Klik hier