Optimisme gaat ontstekingen tegen: tips om ook positiever in het leven te staan

Is je glas steeds halfvol of halfleeg? Het antwoord op die vraag heeft blijkbaar een grote invloed op je gezondheid. Dat heeft een onderzoek van UTHealth (University Texas Health) aangetoond. In die studie focusten de wetenschappers zich op mensen die een beroerte hadden overleefd. Wie optimistisch was, had een minder serieuze beroerte. Drie maanden na het incident waren de optimistische slachtoffers ook beter gerevalideerd en hadden ze minder ontstekingen.

“Onze resultaten suggereren dat optimisten beter kunnen genezen van een ziekte of een aandoening. Het humeur boosten kan een ideale manier zijn om je mentale gezondheid te verbeteren en sneller te herstellen na een beroerte”, reageert hoofdauteur Yun-Ju Lai. 

Allemaal goed en wel, maar hoe word je nu een optimist? En ook: wat houdt dat juist in? “Iemand die alles van de beste kant beschouwt”, lezen we in de onlineversie van de Dikke Van Dale. Leo Bormans, geluksonderzoeker en auteur van de boeken The World Book of Happiness en Geluk 2.0, verwoordt het nog iets specifieker. “Optimisten zijn mensen met een positieve levensstijl. Ze spreken met woorden als ‘wij’, ‘de toekomst’ en zijn oplossingsgericht. Pessimisten vertrekken daarentegen vanuit termen als ‘ik’ en ‘het verleden’, en ze focussen vooral op hun problemen.” Ken je iemand waarbij het altijd is van ik-ik-ik? ‘Ik heb lang in de file gestaan, ik heb een rotdag gehad op het werk, ik ben ziek, ik ben moe.’ Dan weet je hoe laat het is.

Verrast door de resultaten van het Amerikaanse onderzoek is Bormans niet. “De laatste jaren is het onderzoek naar de impact van optimisme gegroeid. Eerdere studies hebben bijvoorbeeld ook aangetoond dat het een groot effect heeft op de levensduur. Zeker in combinatie met een sterk sociaal kapitaal. Dat wil zeggen dat je voldoende familieleden, vrienden, buren, collega’s en kennissen hebt waar je op kunt rekenen.”

Kortom, we doen er allemaal goed aan om elke dag met het juiste been uit bed te stappen. Maar hoe doe je dat? “Je kan iemand niet verplichten om positiever in het leven te staan. Je kan tegen een pessimist niet zeggen dat ’ie wat vaker door een roze bril moet kijken. Dat werkt als een rode lap op een stier”, legt Bormans uit. “Bovendien ervaart iedereen pijn en verdriet. Ik krijg een enorme allergie van mensen die overdreven happy zijn en elke dag een foto van een Cuba Libre posten op Facebook. Het is onmogelijk om elke dag gelukkig te zijn.”

Dat is een belangrijke nuance. Sommige mensen hebben nu eenmaal een positieve kijk op het leven. Anderen zijn norser aangelegd. Dat wordt voor een groot deel bepaald door onze genetica, stelt de geluksonderzoeker. “Zo’n 30% is erfelijk bepaald. Maar het is niet omdat je ouders en grootouders geboren positivo’s zijn, dat jij per se in hetzelfde straatje terecht komt. Andere factoren zoals context en omgeving spelen ook een rol. Wie op het werk elke dag aan het koffieapparaat leutert met de klagers en de zagers, zal zich op den duur ook stuurser voelen.”

“Of je ongelukken hebt meegemaakt in je leven, bepaalt zo’n 10%. Denk aan iemand die z’n job verliest of in een rolstoel terecht komt. Zo’n 15% kan verklaard worden door je sociale positie. Hoogopgeleiden en mensen hebben iets meer kans om gelukkig te worden dan laagopgeleiden en mensen die amper rondkomen. 20% wordt bepaald door de levenskeuzes die je maakt. Ben je in een gelukkig huwelijk verzeild geraakt? Heb je een goede job gevonden?”

Een rekenmachine leert ons dat er nog 25% overblijft. Dat is volgens Bormans aangeleerd gedrag, oftewel zaken die je zelf in de hand hebt. “Dat is het goede nieuws: je kan leren om het leven langs de zonnige kant te bekijken.”

Volgens de expert zijn er vijf factoren die bepalen of iemand zich goed in z’n vel voelt: gezondheid, relaties, werk, geld en vrijheid. Door deze zaken op een positieve manier te benaderen, kunnen we gelukkiger worden. “In plaats van bang te zijn dat je ziek zal worden, kan je beter nadenken wat je zelf kunt doen om gezonder te leven, zoals proberen om meer te bewegen en fruit te eten. In plaats van te twijfelen of je vrienden je wel leuk vinden, kan je hen beter opbellen en samen leuke dingen doen.”

“Hetzelfde geldt voor je werk. Eén op de drie voelt zich niet goed op de werkvloer. Probeer je niet te focussen op je irritante collega, maar concentreer je op de uitdagende inhoud van je job. Ook de vierde parameter - geld - wordt overschat. Miljardairs zijn niet per se gelukkiger dan mensen met een gemiddelde spaarrekening. Het is belangrijker dat je er leuke dingen mee doet. Het klinkt cliché, maar koop ervaringen, geen spullen. Last but not least is het ook beter om positief te kijken naar onze vrijheid: wees niet bang voor terrorisme en cyber attacks, maar kom op voor je rechten.”

Als je langer wil leven, moet je dus leren om met een positieve kijk door het leven gaan. En een belangrijke voorwaarde: je moet het écht willen. Bormans: “Vergelijk het met mensen die willen afvallen. Pas als ze hun eetgedrag willen aanpassen en dat ook daadwerkelijk doen, komt er een verandering op de weegschaal. Bij geluk zien we hetzelfde mechanisme. Wil je iets veranderen? Blijf niet bij de pakken zitten, maar onderneem actie.” Dat moeten geen grote daden zijn. Ook deze kleine positieve interventies kunnen je mentaliteit een opkikker geven.

1. “Hou een dagboek bij en schrijf elke dag drie positieve zaken neer. Dat moeten dingen zijn die je zelf in de hand had. Niet: de zon schijnt. Wel: ik heb een halfuurtje de tijd genomen om in de zon te zitten. Op deze manier sta je stil bij de ervaringen die je plezierig vindt én ben je er extra dankbaar voor.”

2. “Studies hebben aangetoond dat vrijwilligers langer en gelukkiger leven. Zoek vrijwilligerswerk dat aansluit bij je interesses en schrijf je in.”

3. “Vervang ‘moeten’ door ‘willen’. Denk niet: ‘Ik moet de afwas doen’ of ‘Ik moet mijn kind van school gaan halen’. Wel: ‘Ik wil de afwas doen’ en ‘Ik wil mijn kind van school gaan halen’. Zo krijg je het gevoel dat je je leven in de hand hebt.”

4. “Lach eens wat vaker. Je moet niet als een clown door het leven gaan, maar door veel te lachen, maak je meer vrolijke dingen mee. Lachende mensen leggen meer contact met anderen, en door je mondhoeken af en toe omhoog te trekken, denken je hersenen dat alles goed gaat.”

5. “Stel doelen op. Wat ga ik morgen doen? En volgende week? Wat wil ik volgend jaar bereiken? Door ergens naartoe te leven, ben je hoopvol. Daarom maken lastminutereizen ons iets minder gelukkig dan reizen waar je maanden naar uitkijkt. In het verlangen zit een bevrediging. Een lastminutevakantie is als chocolade of een energiedrankje. Je krijgt meteen een opkikker, maar dat tevreden gevoel is snel voorbij.”

6. “Blijf in beweging. Vooral groepssporten als volleybal hebben een positief effect. Dan speel je immers in een ploeg. Individuele sporten als joggen en fitness hebben geen rechtstreeks effect op geluk. Dat is competitief en gericht op prestatie. Onrechtstreeks heeft het wél effect, omdat je je goed voelt in je vel.”

7. “Studies hebben aangetoond dat muziek een positief effect heeft op je humeur. Dat manifesteert zich al door thuis te zingen onder de douche of naar de radio te luisteren in je auto. Het grootste effect krijg je echter als je op het podium staat, meespeelt in een band of zingt in een koor.”

8. “Lees een boek. Dat kom je terecht in het hoofd van een ander personage, waardoor je meer empathie krijgt. Het zorgt ervoor dat je meelevender wordt, beter kunt luisteren naar anderen en vaker denkt vanuit het ‘wij-gevoel’.”