Verbod op gratis plastic zakjes wordt goed nageleefd, behalve op de markt

Wat zegt de wet

Zeuren of klagen als je moet betalen voor een zakje aan de kassa: het is verloren moeite. Sinds december 2019 zijn winkeliers verplicht om de kostprijs van een plastic zakje door te rekenen aan de klant. Maar de prijs die je voor zo’n zakje betaalt, verschilt van winkel tot winkel.

Zakjes van groenten en fruit of zakjes van klerenwinkels mogen nog wel gratis worden meegegeven. De wetgeving stelt dat enkel plastic zakjes tussen 15 en 50 micron verboden worden (micron: staat voor de dikte van de plastic). Volgend jaar evalueert de overheid de resultaten voor het gebruik van plastic zakjes.

Winkelier wordt er niet rijk van

De opbrengst van de zakjes is voor de winkelier zelf. Ze moeten die niet gebruiken om een milieuvriendelijk alternatief te bekostigen. Maar aangezien de zakjes meestal niet meer kosten dan 10 of 20 cent, wordt de winkelier er niet rijk van. 

Volgens de wet moet de prijs een ontradend effect hebben. Het is zeker niet de bedoeling dat winkeliers winst maken op de verkoop van plastic zakken. Maar ze mogen wel zelf de prijs bepalen.

Zelfstandigenorganisatie UNIZO pleit voor een aanvaardbaar bedrag. “Meestal ligt de prijs tussen 10 en 20 cent. Dat lijkt ons een correcte prijs.” Al zijn er soms uitschieters. "De inspecteur" krijgt melding van winkeliers die tot 50 cent aanrekenen.

Moeilijk op de markt

Volgens UNIZO wordt het verbod over het algemeen goed nageleefd. "Er komen relatief weinig klachten. Klanten moeten wennen aan het idee, maar die mentaliteitsswitch komt er wel."

Voor marktkramers ligt de nieuwe wetgeving wat moeilijker. Rudy De Wilde van de Nationale Marktkramersvereniging geeft toe dat er wel nog zakjes gratis worden meegegeven. "Maar er gebeuren wel controles. Controleurs vragen dan aan klanten of ze hebben moeten betalen voor hun zakje. Boetes zijn er, volgens mij, nog niet uitgeschreven."

Die boetes kunnen anders hoog oplopen. De bedragen variëren tussen 50 euro en 100.000 euro voor hardleerse handelaars.

Grote ketens geven goede voorbeeld

De meeste grote ketens proberen al enkele jaren om alternatieven aan te bieden. Zo mag je bij supermarktketen Carrefour je eigen potje meenemen naar de beenhouwerij of visafdeling. Je brengt dan wel best genoeg potjes mee, want vis en vlees mogen niet samen. Colruyt en Delhaize kiezen ervoor om herbruikbare zakjes te verkopen in de groente- en fruitafdeling.

Ook kledingketen JBC werkt al enkele jaren aan een milieuvriendelijk imago. Klanten die een herbruikbare winkeltas aankopen krijgen extra punten op hun klantenkaart. Daarnaast lanceert JBC in april dit jaar nog een zak gemaakt uit ingeleverde kleren.